Giải Phẫu Tuyến Tiền Liệt Theo Tài Liệu Y Khoa [update Mới Nhất Hiện Nay]

Tuyến tiền liệt là một cơ quan tuyến và xơ cơ nằm ngay dưới bàng quang của nam giới. Chức năng chính của tuyến này là tiết ra một chất dịch nhằm bảo vệ tinh tịch, ngăn chặn các bệnh lý liên quan đến tinh trùng, từ đó làm tăng khả năng thụ thai. Để hiểu rõ hơn, hãy cùng theo dõi nội dung giải phẫu tuyến tiền liệt qua bài viết dưới đây.

Giải phẫu tuyến tiền liệt

Tuyến tiền liệt là cơ quan quan trọng, liên quan mật thiết đến chức năng sinh sản và nội tiết nam giới. Bộ phận này nằm ngay dưới bàng quang, bao ôm lấy niệu đạo, do vậy khi tuyến tiền liệt bị tổn thương thì chức năng tiểu tiện của phái mạnh cũng bị ảnh hưởng rất nhiều. Theo giải phẫu, tuyến tiền liệt được hình thành từ giai đoạn phôi thai với đặc điểm về vị trí, kích thước, cấu trúc như dưới đây:

Quá trình hình thành

Tuyến tiền liệt hình thành dần trong 7 tuần đầu tiên của thai kỳ. Khi phôi thai được tạo thành, cơ quan sinh dục của cả hai giới nam và nữ giống nhau về hình dạng, sau đó quá trình biệt hóa xảy ra dẫn đến sự phát triển hình thái đặc thù cho mỗi giới. Do đó mà tuyến tiền liệt được xem là vết tích của tử cung còn sót lại nhưng ít được nhắc đến trong các tài liệu đơn thuần.

Vị trí của tuyến

Tuyến tiền liệt nằm trên hoành chậu hông, phía dưới của bàng quang, sau xương mu và giữa vùng cơ nâng hậu môn, trước trực tràng, bao quanh niệu đạo sau.

Kích thước, khối lượng

Theo các tài liệu về giải phẫu tuyến tiền liệt, cơ quan này liên tục phát triển trong suốt cuộc đời của nam giới. Khi bé trai mới sinh ra, tuyến tiền liệt chỉ nhỏ bằng hạt đậu và kích thước sẽ ổn định hơn khi đến độ tuổi trưởng thành với trọng lượng dao động trong khoảng 15-25g, trung bình là 18g.

• Chiều rộng: 4cm.
• Cao: 3cm.
• Dày: 2,5cm.

Khi nam giới qua tuổi 50, tuyến tiền liệt bắt đầu lớn dần lên và gây ra tình trạng tăng sản tuyến tiền liệt lành tính, không phải bệnh ung thư. Tuy nhiên sự phì đại của cơ quan này gây chèn ép niệu đạo, ảnh hưởng tới sự vận chuyển nước tiểu, từ đó dẫn tới hàng loạt các vấn đề như tiểu khó, tiểu lắt nhắt, tiểu nhiều…

Hình dạng

Tuyến tiền liệt có hình nón hoặc hình trứng, phần đáy trên rộng và đỉnh dưới hẹp. Còn ở nam giới đã trưởng thành, tuyến này mang hình dáng tương tự quả óc chó và gồm 4 mặt: Mặt trước, mặt sau, hai mặt dưới bên.

Phân thùy và vùng giải phẫu

Giải phẫu tuyến tiền liệt chia làm 3 thùy:

• Thùy phải.
• Thùy trái được ngăn cách với thùy phải bởi rãnh ở mặt sau.
• Thùy giữa ở giữa niệu đạo và ống phóng tinh.

Về phương diện giải phẫu học ứng dụng, tuyến tiền liệt được chia làm 4 vùng chính:

• Vùng ngoại vi.
• Vùng trung tâm.
• Vùng chuyển tiếp.
• Vùng đệm.

Trong đó, niệu đạo được xem là mốc để phân chia, ngay sau niệu đạo sẽ là vùng trung tâm, phía trước là vùng đệm.

Hình thể bên trong

Niệu đạo và tuyến tiền liệt bắt chéo tại vùng phía dưới gần đỉnh tuyến nên đa phần niệu đạo sẽ nằm trước trục tuyến. Cũng có một số trường hợp phần nhỏ của trục tuyến lại nằm trước niệu đạo. Cụ thể:

• Mào niệu đạo: Giữa niệu đạo tuyến tiền liệt có một chỗ nổi gờ lên, thường liên tiếp với lưỡi bàng quang ở trên rồi đi xuống niệu đạo màng bên dưới.
• Lồi tinh: Vị trí giữa ⅓ giữa và ⅓ dưới của niệu đạo tiền liệt tuyến. Tại đây mào niệu đạo mở và rộng thành vùng lồi có hình bầu dục, giữa là lỗ túi bầu dục tuyến tiền liệt, bên trong có 2 lỗ của ống tinh. Túi bầu dục của tiền liệt tuyến chính là “dấu tích” còn lại của cuống ống cận trung thận, tương đương với tử cung và âm đạo nữ giới.
• Hai rãnh lồi tinh: Nằm hai bên, phần đáy có nhiều lỗ nhỏ của các ống tuyến đổ vào.
• Xoang tuyến tiền liệt: Là vùng lõm xuống nằm trên mặt trái và phải của mào niệu đạo – vị trí đổ vào của tuyến tiền liệt và niệu đạo.

Cấu tạo tuyến tiền liệt

Tuyến tiền liệt được cấu tạo từ 70% mô tuyến và 30% lớp đệm mô sợi cơ. Trong đó, lớp đệm sẽ bao gồm các sợi collagen và nhiều sợi cơ trơn, chúng bao quanh và thực hiện việc co bóp đổ chất dịch tiền liệt tuyến vào niệu đạo.

Ngoài ra, cơ quan này cũng được bao bọc bởi lớp vỏ gồm collagen, elastin, và nhiều sợi cơ trơn. Trong đó, vỏ mặt trước và bên dày khoảng 0,5mm.

Chức năng tuyến tiền liệt

Tuyến tiền liệt tham gia vào quá trình tạo tinh dịch và cung cấp năng lượng cho tinh trùng. Đồng thời, cơ quan này còn góp phần quan trọng trong kiểm soát tiểu tiện ở nam giới, mang đến giấc ngủ đêm sâu và ngon hơn.

Từ cấu trúc giải phẫu tuyến tiền liệt, có thể phân tích chức năng tuyến này như sau:

Tạo tinh dịch, nuôi dưỡng “tinh binh”

Khi nam giới ở độ tuổi nhi đồng, tuyến tiền liệt tương đối nhỏ (chỉ bằng hạt đậu) và chưa phải đảm nhận chức năng nào. Đến lứa tuổi thiếu niên, tuyến tiền liệt của nam bắt đầu phát triển do có sự kích hoạt của testosterone. Ở giai đoạn trưởng thành, trọng lượng tuyến này đã lên đến trên dưới 20g, sẵn sàng cho những bước phát triển tiếp theo.

Ở độ tuổi dậy thì, tuyến tiền liệt bắt đầu hoạt động, tiết ra chất dịch góp phần hình thành nên tinh dịch, cung cấp nguồn năng lượng lớn cho tinh trùng. Cũng nhờ có sự hỗ trợ này mà tinh trùng hoàn thành được sứ mệnh “đặc biệt”, do vậy mà khi nam giới trưởng thành tuyến tiền liệt sẽ phải hoạt động liên tục và luôn trong chế độ “bận rộn”.

Kiểm soát, điều hòa tiểu tiện

Khi nam giới bước vào tuổi 40, tuyến tiền liệt bắt đầu lão hóa. Lúc này nồng độ testosterone trong cơ thể suy giảm, làm các tế bào tuyến co lại nhưng những tế bào xung quanh lại “nhàn rỗi” nên phát triển bất thường, gia tăng cả về thể tích và trọng lượng dẫn tới phì đại tuyến tiền liệt.

Khi tuyến tiền liệt bị phì đại quá mức sẽ gây chèn ép niệu đạo, cản trở dòng chảy của nước tiểu, khiến nam giới tiểu rắt, tiểu khó. Một số trường hợp không tiểu được sẽ phải đối mặt với tình trạng ứ nước tiểu, suy thận và đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Các bệnh lý về tuyến tiền liệt thường gặp

Về phương diện giải phẫu học, tuyến tiền liệt là cơ quan quan trọng đối với sức khỏe sinh lý nam. Tuy nhiên, nếu không được bảo vệ từ sớm thì tuyến này có thể gặp phải các bệnh lý sau:

Viêm tuyến tiền liệt

Đây là tình trạng nhiễm trùng tuyến tiền liệt do sự tấn công của vi khuẩn hoặc không do vi khuẩn. Viêm tuyến tiền liệt chủ yếu xảy ra ở nam giới sau 40 tuổi với các triệu chứng cấp và mãn tính.

• Viêm tuyến tiền liệt cấp tính: Nam giới phải đối diện với các triệu chứng đột ngột gây đau đớn và mệt mỏi. Điển hình là tình trạng đau khắp mình mẩy, ớn lạnh, sốt, tiểu buốt, nước tiểu bị lẫn máu, đau buốt khi xuất tinh, một vài trường hợp bị rối loạn cương cứng dương vật.
• Viêm tuyến tiền liệt mãn tính: Là hậu quả khi viêm tuyến tiền liệt cấp tính không được điều trị, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng như đau tinh hoàn, đau vùng bẹn, nước tiểu đục, suy giảm ham muốn, thậm chí khiến nam giới vô sinh.

Phì đại tuyến tiền liệt

Giải phẫu tuyến tiền liệt sẽ có khối lượng bình thường là 15-25g. Tuy nhiên, khi các tế bào tuyến phát triển quá mức, cơ quan này có thể nặng tới 80-100g.

Nếu tình trạng này xảy ra, tuyến tiền liệt sẽ gây chèn ép niệu quản, bàng quang và gây ra triệu chứng tiểu són, tiểu đêm, tiểu không tự chủ. Nước tiểu liên tục bị ứ đọng ở bàng quang khiến cho nam giới vô cùng khó chịu. Khi phì đại tuyến tiền liệt không được điều trị sẽ gây ra nhiều biến đổi sinh lý ở nam giới.

Ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư là bệnh lý nguy hiểm nhất liên quan đến tuyến tiền liệt. Nếu gặp phải tình trạng này, nam giới sẽ đối mặt với các triệu chứng như đau ngang thắt lưng, hai bên hông, có cảm giác đi tiểu khó khăn và thậm chí là máu lẫn trong nước tiểu, tinh dịch.

Triệu chứng của ung thư tuyến tiền liệt diễn biến tương đối chậm, chính vì vậy mà đa số các ca bệnh đều được phát hiện ở giai đoạn muộn, tế bào ung thư đã phát triển và xâm lấn sang cơ quan khác. Trong trường hợp này bệnh nhân được áp dụng những biện pháp điều trị nhằm kéo dài sự sống, khó có thể chữa khỏi.

Như vậy bài viết đã chia sẻ kiến thức liên quan đến giải phẫu tuyến tiền liệt. Hy vọng qua nội dung trên, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về cấu tạo, chức năng của cơ quan này, từ đó có biện pháp bảo vệ, phòng tránh bệnh lý liên quan đến tuyến tiền liệt.