Viêm Da Tiếp Xúc Do Kiến Ba Khoang Và Những Điều Cần Biết

Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang là một trong những tình trạng da liễu phổ biến và ngày càng được nhiều người quan tâm. Đặc biệt, vào mùa mưa khi kiến ba khoang xuất hiện nhiều hơn, nguy cơ bị viêm da do tiếp xúc với chất độc từ loài côn trùng này càng tăng cao. Trong bài viết này, Tổ hợp Y tế Cổ truyền Biện chứng Quân Dân 102 sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về triệu chứng, phương pháp điều trị và cách phòng ngừa viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang, giúp bạn và gia đình bảo vệ làn da một cách hiệu quả.

Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang là gì?

Kiến ba khoang, còn được gọi là kiến kim, kiến hoàng, kiến lác, kiến nhốt, kiến cong,… là một loài côn trùng thuộc họ Staphilinidae, bộ cánh cứng. Đây là loại kiến có thân hình thon, dài như hạt thóc (dài khoảng 0,7 – 1cm, ngang 2 – 5mm), có 3 đôi chân, bụng có đốt và thon nhọn về đuôi.

Tìm hiểu thêm: Viêm Da Tiếp Xúc Côn Trùng Là Gì?

Đặc điểm nhận biết:

• Phần bụng: Được chia thành ba đốt với phần đuôi nhọn.
• Màu sắc: Bụng có màu cam hoặc nâu cam, xen kẽ các khoang màu đen óng ánh xanh lục.
• Cánh: Có hai đôi cánh trong suốt gấp gọn bên dưới cánh cứng. Tuy nhiên, kiến ba khoang hiếm khi bay nhưng bò rất nhanh.
• Đầu: Có 2 râu dài.

Kiến ba khoang thường sống ở những nơi ẩm thấp, nhiều cỏ cây, bụi rậm. Chúng thường xuất hiện nhiều vào mùa hè, đặc biệt là vào những ngày nắng nóng.

Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang là một bệnh da liễu phổ biến, thường xuất hiện vào mùa mưa. Bệnh xảy ra khi da tiếp xúc trực tiếp với chất dịch độc hại của kiến ba khoang, dẫn đến phản ứng viêm da kích ứng.

Kiến ba khoang gây viêm loét trên da như thế nào?

Kiến ba khoang có tuyến độc Pederin nằm ở các khoang đen trên bụng. Khi bị đụng nát hoặc dẫm lên, tuyến độc này sẽ tiết ra chất gây bỏng da. Đây là một chất độc thần kinh mạnh có thể gây ra nhiều tổn thương trên da.

Khi bị đụng nát hoặc dẫm lên, kiến ba khoang sẽ tiết ra chất độc Pederin. Chất độc này có thể xâm nhập vào da qua các vết xước, rách hoặc qua lỗ chân lông. Pederin sau khi xâm nhập vào da sẽ kích hoạt một loạt các phản ứng viêm, dẫn đến nổi mẩn đỏ, ngứa rát, sưng tấy, phồng rộp, hình thành các mụn nước. Trong trường hợp nặng, có thể gây loét da, nhiễm trùng.

Mức độ tổn thương da sẽ phụ thuộc vào lượng độc tố Pederin tiếp xúc với da. Vị trí tiếp xúc thường nằm ở vùng da mặt, cổ, tay, chân thường dễ bị tổn thương hơn do da mỏng manh. Các tổn thương sẽ trở nên nặng nề hơn nếu làn da của bạn quá nhạy cảm hoặc hệ thống miễn dịch đang bị suy yếu.

Triệu chứng nhận biết viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

Kiến ba khoang không cắn nhưng tiết ra chất độc pederin, gây ra phản ứng viêm da khi tiếp xúc. Dưới đây là các triệu chứng nhận biết viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang:

• Xuất hiện vết đỏ: Vùng da bị tiếp xúc với chất độc sẽ xuất hiện các vết đỏ sưng tấy, thường là sau vài giờ đến vài ngày sau khi tiếp xúc.
• Mụn nước và mụn mủ: Sau một thời gian, các vết đỏ có thể phát triển thành mụn nước hoặc mụn mủ nhỏ. Những mụn này có thể vỡ ra, gây loét và đau.

Đọc ngay: Viêm Da Tiếp Xúc Bội Nhiễm – Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị Bệnh

• Đường rãnh và vết xước: Vết thương do kiến ba khoang thường có dạng đường rãnh hoặc vết xước, do người bị ngứa và gãi làm lan truyền chất độc trên da.
• Cảm giác ngứa và rát: Người bị viêm da do kiến ba khoang thường cảm thấy ngứa, rát và khó chịu ở vùng da bị tổn thương.
• Sưng phù và đau: Khu vực da bị ảnh hưởng bưởi pederin có thể sưng phù, đau và nhạy cảm khi chạm vào.
• Vùng da bị tổn thương lan rộng: Nếu không được xử lý kịp thời, vùng da bị tổn thương có thể lan rộng do chất độc lan ra các khu vực khác khi người bệnh gãi hoặc chà xát.
• Tăng sắc tố sau viêm: Sau khi vết thương lành có thể để lại vết thâm hoặc tăng sắc tố, chúng có thể mất đi sau một thời gian hoặc cần phải tiến hành điều trị để làm mờ.

Xét nghiệm chẩn đoán viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

Việc chẩn đoán viêm da tiếp xúc trong trường hợp này chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng và tiền sử tiếp xúc với kiến ba khoang. Dưới đây là các phương pháp xét nghiệm và quy trình chẩn đoán mà bác sĩ có thể sử dụng:

Thăm khám, xét nghiệm

• Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, thời gian xuất hiện và tiến triển của các vết tổn thương da cũng như tiền sử tiếp xúc với môi trường có kiến ba khoang. Đồng thời kiểm tra vùng da bị tổn thương, quan sát các đặc điểm như vết đỏ, mụn nước, mụn mủ, đường rãnh và vết xước để xác định đặc trưng của viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang.
• Xét nghiệm vi sinh học: Xét nghiệm dịch từ mụn nước hoặc mụn mủ để kiểm tra vi sinh học, nhằm loại trừ các nhiễm trùng da khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự.
• Xét nghiệm công thức máu: Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để đánh giá tổng quát tình trạng viêm nhiễm và kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng như tăng số lượng bạch cầu.
• Xét nghiệm các chỉ số viêm: Các chỉ số viêm như CRP (C-reactive protein) và ESR (erythrocyte sedimentation rate) có thể được kiểm tra để đánh giá mức độ viêm nhiễm trong cơ thể.
• Sinh thiết da: Trong một số trường hợp hiếm gặp hoặc khi triệu chứng không rõ ràng, bác sĩ có thể thực hiện sinh thiết da để lấy một mẫu nhỏ của vùng da bị tổn thương và kiểm tra dưới kính hiển vi. Phương pháp này giúp loại trừ các bệnh da khác và xác định chính xác nguyên nhân gây viêm da.
• Xét nghiệm dị ứng: Patch test (test dán da) là một xét nghiệm được thực hiện để xác định các chất gây dị ứng có thể liên quan đến viêm da tiếp xúc. Tuy nhiên, xét nghiệm này thường không cần thiết nếu đã xác định rõ nguyên nhân là do kiến ba khoang.

Quy trình chẩn đoán

• Đánh giá triệu chứng lâm sàng: Bác sĩ sẽ quan sát và đánh giá các triệu chứng lâm sàng như vết đỏ, mụn nước, mụn mủ và đường rãnh trên da.
• Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử tiếp xúc với kiến ba khoang và môi trường sống của bệnh nhân.
• Thực hiện xét nghiệm cần thiết: Dựa trên đánh giá ban đầu, bác sĩ có thể quyết định thực hiện các xét nghiệm vi sinh học, xét nghiệm máu hoặc sinh thiết da nếu cần thiết.
• Chẩn đoán xác định: Dựa trên kết quả khám lâm sàng và các xét nghiệm, bác sĩ sẽ xác định chẩn đoán viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang.

Việc chẩn đoán chính xác và kịp thời viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang là rất quan trọng để đưa ra biện pháp điều trị phù hợp và ngăn ngừa biến chứng. Nếu bạn nghi ngờ mình bị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang, hãy đến gặp bác sĩ da liễu để được tư vấn và chẩn đoán chính xác.

Điều trị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang

Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang thường có thể tự khỏi sau 1 – 2 tuần nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, để giảm bớt các triệu chứng khó chịu và rút ngắn thời gian điều trị, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

Sơ cứu ban đầu

• Rửa sạch da: Ngay sau khi tiếp xúc với kiến ba khoang, cần rửa sạch da bằng nước mát hoặc nước muối sinh lý. Tránh chà xát mạnh vì có thể làm tổn thương da thêm.
• Chườm mát: Chườm mát hoặc đắp gạc lạnh lên vùng da bị tổn thương để giảm sưng, ngứa và rát.
• Không gãi: Tuyệt đối không gãi hoặc chà xát vùng da bị tổn thương vì có thể khiến da bị trầy xước, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng.

Dùng thuốc

• Thuốc chống viêm: Sử dụng thuốc chống viêm dạng bôi như hydrocortisone hoặc prednisolone để giảm sưng và ngứa.
• Thuốc giảm ngứa: Có thể sử dụng thuốc giảm ngứa dạng uống như diphenhydramine hoặc loratadine.
• Thuốc kháng sinh: Nếu có dấu hiệu nhiễm trùng da, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh.

Biện pháp chăm sóc

• Vệ sinh da sạch sẽ: Giữ cho da bị tổn thương luôn khô ráo và sạch sẽ.
• Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát: Tránh mặc quần áo bó sát, khiến đồ cọ xát vào da gây tổn thương.
• Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: Ánh nắng mặt trời có thể khiến da bị tổn thương thêm và làm chậm quá trình hồi phục.
• Uống nhiều nước: Uống đủ nước mỗi ngày giúp cơ thể đào thải độc tố và thúc đẩy quá trình lành da.
• Tránh các thực phẩm kích ứng: Tránh ăn các thực phẩm cay nóng, đồ uống có cồn và các thực phẩm dễ gây dị ứng trong thời gian điều trị.

Nếu các triệu chứng không cải thiện sau 1 – 2 tuần điều trị hoặc vùng da bị tổn thương có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng đỏ, nóng, chảy mủ. Bên cạnh đó còn xuất hiện các triệu chứng toàn thân như sốt, ớn lạnh, nhức đầu thì cần nhanh chóng quay trở lại bệnh viện để được thăm khám và xử lý kịp thời.

Biện pháp phòng ngừa

Phòng ngừa viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang là cách hiệu quả nhất để tránh tình trạng viêm da và các biến chứng liên quan. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang:

• Vệ sinh nhà cửa thường xuyên: Thường xuyên quét dọn, lau chùi nhà cửa để loại bỏ thức ăn thừa, rác thải và các điều kiện thuận lợi cho kiến ba khoang sinh sống.
• Không để đèn sáng vào ban đêm gần cửa sổ hoặc ban công: Ánh sáng thu hút kiến ba khoang, vì vậy nên tránh bật đèn sáng tại những khu vực này.
• Lắp đặt màn chắn côn trùng: Sử dụng màn chắn tại các cửa ra vào và cửa sổ để ngăn kiến ba khoang vào nhà.
• Đóng cửa kín: Đóng kín cửa và cửa sổ vào buổi tối để tránh kiến ba khoang bay vào.
• Sử dụng bẫy côn trùng: Đặt bẫy hoặc sử dụng các biện pháp diệt côn trùng để giảm số lượng kiến ba khoang trong khu vực sống.
• Dùng thuốc xịt côn trùng: Sử dụng thuốc xịt côn trùng an toàn để tiêu diệt kiến ba khoang trong nhà.

• Mặc quần áo dài: Khi đi ra ngoài vào buổi tối hoặc ở những khu vực có nhiều kiến ba khoang, nên mặc quần áo dài tay và che kín cơ thể để tránh tiếp xúc với chúng. Đặc biệt là khi làm vườn hoặc làm việc ngoài trời, dùng găng tay và giày cao cổ để bảo vệ da khỏi tiếp xúc trực tiếp với kiến ba khoang.
• Phát hiện và xử lý kiến ba khoang: Luôn quan sát môi trường xung quanh để phát hiện sớm sự xuất hiện của kiến ba khoang. Nếu phát hiện kiến ba khoang trong nhà, nên dùng giấy hoặc bìa cứng để bắt và loại bỏ chúng thay vì dùng tay trần. Nếu cần, có thể sử dụng thuốc xịt côn trùng.
• Giáo dục và nâng cao nhận thức: Tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về kiến ba khoang và cách phòng ngừa viêm da tiếp xúc do chúng gây ra. Chủ động tự trang bị kiến thức để nhận biết dấu hiệu sớm của viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang để xử lý kịp thời.
• Kiểm tra và bảo vệ môi trường sống: Kiểm tra và làm sạch các khu vực xung quanh nhà, đặc biệt là nơi có nhiều cây cỏ, rác thải hữu cơ – môi trường sống lý tưởng cho kiến ba khoang. Theo đó, mọi người cần cắt tỉa cây cỏ, giữ gìn sân vườn sạch sẽ và thoáng mát để giảm môi trường sống của kiến ba khoang.

Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang tuy không gây nguy hiểm nghiêm trọng nhưng có thể gây ra nhiều phiền toái và khó chịu cho người mắc phải. Việc nhận biết sớm và áp dụng các biện pháp điều trị kịp thời, cùng với các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, sẽ giúp bạn tránh được những tác động tiêu cực của loài côn trùng này. Hãy luôn chú ý bảo vệ bản thân và gia đình, giữ cho môi trường sống sạch sẽ và an toàn để tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn hơn.

Array