Tổ Đỉa

Tổ đỉa là bệnh da liễu với đặc trưng là mụn nước ngứa ngáy, sần sùi, sưng viêm,… gây ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống người mắc. Trong bài viết dưới đây, chuyên gia Da liễu sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng của bệnh, đồng thời đưa ra giải pháp chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

Tổ đỉa là gì? Phân loại cụ thể

Tổ đỉa (Dyshidrotic eczema) là bệnh da liễu mãn tính có tỷ lệ người mắc rất cao. Đặc trưng của bệnh là hình thành các nốt mụn nước kích thước 1 – 2mm, mọc rải rác hoặc tập trung thành cụm trên da (đặc biệt ở bàn tay, bàn chân, kẽ ngón tay, kẽ ngón chân), kèm theo triệu chứng ngứa ngáy, sưng đỏ.

Bệnh tổ đỉa được phân loại cụ thể như sau:

• Thể giản đơn: Trên da xuất hiện mụn nước nhỏ, gây ngứa, thường xuất hiện đầu tiên ở lòng bàn tay và lan rộng xung quanh.
• Thể nhiễm khuẩn: Đây là tình trạng bệnh nặng, các nốt mụn nước to và có kèm mủ.
• Thể thể khô: Các nốt mụn dạng khô, mọc thành đám, gây ngứa nhiều và tróc vảy.
• Thể bọng nước: Xuất hiện nốt mụn to bằng hạt đậu, bọng nước chứa nhiều dịch, thường gặp khởi phát do dị ứng hóa chất.

Xem thêm: Tổ Đỉa Ở Môi: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Chăm Sóc

Triệu chứng bệnh tổ đỉa

Những triệu chứng điển hình của bệnh tổ đỉa như sau:

• Da xuất hiện mụn nước nhỏ, sần sùi, chứa dịch hoặc mủ, khi sờ vào thấy cứng.
• Các mụn nước thường tập trung tại lòng bàn tay, lòng bàn chân, kẽ ngón tay, ngón chân,…
• Mụn nước gây ngứa ngáy dữ dội, đặc biệt triệu chứng ngứa nghiêm trọng hơn vào ban đêm.
• Mụn nước thường không tự vỡ, sẽ tiêu viêm sau khoảng vài tuần. Mụn nước tiêu viêm sẽ để lại vảy vàng, sau đó bong để để lộ nền da hồng, bóng, viền vằn.
• Các tổn thương do bệnh tổ đỉa gây ra đôi khi sẽ nóng rát và châm chích, phù nề khó chịu.
• Người bệnh gãi nhiều sẽ khiến mụn nước vỡ và đóng vảy khiến da khô sần, bong tróc, nứt nẻ, chảy máu.
• Một số trường hợp sưng hạch bạch huyết tại các vị trí lân cận kèm sốt cao.

Nguyên nhân gây bệnh tổ đỉa

Những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh tổ đỉa như sau:

• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người bị bệnh tổ đỉa, mề đay, viêm da cơ địa, thì thế hệ sau có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Yếu tố dị ứng: Tiếp xúc với các tác nhân dị ứng như hóa chất độc hại, chất tẩy rửa mạnh, bụi bẩn, lông động vật, phấn hoa,… có thể kích thích da và dẫn đến bệnh tổ đỉa.
• Rối loạn thần kinh giao cảm: Những người có chứng rối loạn thần kinh giao cảm sẽ bị tăng tiết mồ hôi tại chân tay nên dễ bị viêm da, tổ đỉa.
• Do bệnh lý nhiễm khuẩn: Những người bệnh bị liên cầu khuẩn, vi khuẩn Proteus,… tấn công gây nhiễm trùng đường hô hấp và đường ruột, từ đó kích thích tổ đỉa bùng phát.
• Do nấm: Nấm xâm nhập và tấn công các vị trí như kẽ ngón chân, kẽ ngón tay,… khiến da bị ăn mòn, suy yếu và kích phát gây bệnh khi tiếp xúc với các dị nguyên.
• Yếu tố nội tiết: Thay đổi nội tiết tố ở phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt, mang thai, mãn kinh,… làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Lạm dụng thuốc: Sử dụng thuốc Tây trong thời gian dài khiến hàng rào bảo vệ da bị tổn thương, các dị nguyên dễ dàng xâm nhập và khởi phát bệnh.
• Căng thẳng, stress: Căng thẳng, stress kéo dài có thể khiến sức đề kháng suy giảm, tạo điều kiện cho bệnh phát triển.
• Một số yếu tố khác: Đề kháng kém, sinh hoạt ăn uống không đều độ, thời tiết nóng ẩm, thay đổi nhiệt độ đột ngột, vệ sinh chân tay không đúng cách,…

Bệnh tổ đỉa nguy hiểm không? Có lây không?

Bệnh tổ đỉa đang ngày càng phổ biến nên những vấn đề như có nguy hiểm không, có lây không nhận được rất nhiều sự quan tâm. Chuyên gia phân tích như sau:

Tổ đỉa nguy hiểm không?

Tổ đỉa không gây nguy hiểm trực tiếp cho tính mạng, nhưng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách sẽ dẫn đến một số biến chứng sau:

• Hình thành sẹo kém thẩm mỹ: Việc gãi, chà xát mạnh lên vùng da bị tổ đỉa có thể dẫn đến hình thành sẹo. Đồng thời da trở nên sần sùi, bong tróc, thay đổi màu sắc do các nốt mụn nước tái đi tái lại nhiều lần gây mất thẩm mỹ.
• Nhiễm trùng, bội nhiễm da: Do các nốt mụn nước vỡ ra, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập dẫn đến nhiễm trùng, bội nhiễm nguy hiểm.
• Biến dạng móng tay móng chân: Khi bệnh tiến triển đến mức nặng gây viêm hạch bạch huyết, điều này sẽ dẫn đến biến dạng móng tay và móng chân.
• Ảnh hưởng đến tâm lý: Cơn ngứa dai dẳng, khó chịu có thể khiến người bệnh mất ngủ, stress, lo âu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Để điều trị kịp thời, phòng ngừa các biến chứng hình thành, ngay khi xuất hiện các triệu chứng trên da như xuất hiện mụn nước, ngứa ngáy, hồng ban,… người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện, các phòng khám chuyên khoa Da liễu để thăm khám.

Bệnh có lây truyền không?

Rất nhiều người lo lắng bệnh tổ đỉa có gây lây không? Chuyên gia da liễu cho biết, bệnh không phải do vi khuẩn hoặc virus trực tiếp gây ra, chủ yếu do cơ địa hoặc một số yếu tố gây kích phát. Do đó, bệnh không gây lây truyền từ người bệnh sang người khác qua các hình thức tiếp xúc thông thường như bắt tay, ôm ấp hay sử dụng chung đồ đạc cá nhân.

Tuy không lây, nhưng bệnh có thể lan rộng từ vùng da này sang vùng da khác trên cùng một cơ thể do dịch từ vỡ từ mụn nước. Do đó, người bệnh cần lưu ý hạn chế gãi hay chà xát mạnh vào các nốt mụn để tránh tình trạng lây lan.

Xem thêm: Tổ Đỉa Bội Nhiễm: Biểu Hiện, Nguyên Nhân & Điều Trị

Chẩn đoán bệnh tổ đỉa

Để chẩn đoán bệnh tổ đỉa chuẩn xác, bác sĩ sẽ tiến hành quy trình thăm khám như sau:

Thăm khám lâm sàng: 

• Bác sĩ quan sát các triệu chứng trên da của bệnh nhân như mụn nước, bong tróc, đỏ da, nứt nẻ, sưng ngứa,…
• Bác sĩ trao đổi về tiền sử bệnh lý của bệnh nhân, của người thân trong gia đình, các thói quen sinh hoạt hằng ngày và những yếu tố tiềm ẩn kích hoạt bệnh.

Thăm khám cận lâm sàng: 

Nhằm đảm bảo kết quả chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân thực hiện các xét nghiệm bổ sung như:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu được chỉ định nhằm xác định mức IgE (immunoglobulin E) – dấu hiệu của dị ứng hoặc giúp loại trừ các bệnh vẩy nến, á sừng,…
• Xét nghiệm dị ứng: Các xét nghiệm này nhằm tìm ra dị nguyên gây dị ứng kích phát triệu chứng bệnh.
• Sinh thiết: Xét nghiệm sinh thiết bằng cách lấy mẫu da tại vị trí bị bệnh, sau đó kiểm tra dưới kính hiển vi để phát hiện nấm hoặc các tác nhân khác gây bệnh.

Sau khi có kết quả chẩn đoán, dựa vào mức độ và nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị cụ thể cho bệnh nhân.

Cách điều trị tổ đỉa

Dưới đây là những phương pháp phổ biến được áp dụng trong điều trị bệnh tổ đỉa.

Mẹo dân gian

Những trường hợp bệnh nhẹ, các triệu chứng mới khởi phát, chưa có dấu hiệu nhiễm trùng có thể dùng cách chữa bệnh tổ đỉa theo dân gian.

Dùng muối

• Tác dụng: Muối có tác dụng diệt khuẩn, chống nhiễm trùng rất hiệu quả. Từ đó, ngăn ngừa tình trạng vết thương lan rộng, nhiễm trùng, bội nhiễm.
• Cách thực hiện: Chuẩn bị 1 nắm muối, đem rang nóng trên chảo. Sau đó dùng 1 tấm vải mỏng bóc kín và chườm trực tiếp lên vùng da đang bị bệnh. Lưu ý đợi cho bọc muối giảm bớt nhiệt trước khi chườm để tránh gây bỏng.

Lá trầu không

• Tác dụng: Tinh dầu trong lá trầu có khả năng kháng viêm, diệt khuẩn mạnh, đặc biệt đối với các loại vi khuẩn như song cầu khuẩn, tụ cầu khuẩn, subtilis,… Sử dụng lá trầu sẽ giúp giảm ngứa, giảm viêm, đồng thời thúc đẩy phục hồi làn da mau lành nhờ hàm lượng lớn chất chống oxy hóa trong thành phần.
• Cách thực hiện: Rửa sạch 1 nắm lá trầu, đem ngâm nước muối trong 10 phút. Vò nát lá trầu rồi cho vào nồi đun với 2 lít nước. Sau khi sôi, chắt ra thau, pha thêm 1 thìa muối hạt và dùng để ngâm rửa vùng da đang bị tổ đỉa.

Rau răm

• Tác dụng: Các nghiên cứu chỉ ra trong thành phần rau răm chứa các hoạt chất như dodecanal, decanal, α-humulene, β-caryophyllene,… có tác dụng làm dịu các triệu chứng bệnh như ngứa ngáy, đau rát, sưng viêm, đồng thời thúc đẩy các tổn thương da phục hồi hiệu quả.
• Cách thực hiện: Rửa sạch 1 nắm rau răm, ngâm nước muối loãng 10 phút. Đem giã nát rồi đắp trực tiếp lên vị trí da đang bị tổ đỉa. Sau 15 phút, người bệnh rửa lại bằng nước sạch. Thực hiện từ 3 – 5 lần/tuần đến khi triệu chứng bệnh khỏi hẳn.

Dùng tỏi

• Tác dụng: Hoạt chất allicin có trong tỏi là chất kháng sinh tự nhiên mang tác dụng tiêu diệt vi khuẩn, kháng viêm, ngăn ngừa nhiễm trùng và kích thích sản sinh tế bào da, giúp vết thương mau lành hơn.
• Cách thực hiện: Bóc vỏ tỏi, cho vào bình thủy tinh rồi đỏ rượu ngập tỏi. Đậy kín nắp, sau khoảng 10 ngày thì lấy rượu ra thoa lên vùng da bị bệnh. Sau 20 phút sẽ rửa lại bằng nước sạch, tránh để rượu tỏi trên da quá lâu sẽ gây bỏng.

Các mẹo dân gian trên dễ thực hiện, không gây tác dụng phụ, nhưng người bệnh cần thực hiện đều đặn và kiên trì trong thời gian dài để các triệu chứng thuyên giảm rõ rệt nhất.

Sử dụng thuốc Tây

Chữa bệnh tổ đỉa với thuốc Tây y là biện pháp được lựa chọn phổ biến hơn nhờ hiệu quả nhanh chóng và có thể áp dụng cho cả trường hợp bệnh mức độ nhẹ đến nặng.

• Dung dịch sát khuẩn: Được dùng để sát khuẩn, ngăn ngừa sưng viêm nhiễm trùng, có thể chấm vào các nốt mụn nước chưa vỡ hoặc rỉ nước nhẹ. Bao gồm thuốc tím pha loãng, cồn BSI 1 – 3%, dung dịch Jarish, xanh methylen 1%.
• Thuốc kháng Histamin: Nhóm thuốc này có tác dụng ức chế giải phóng histamin trong cơ thể – chất trung gian gây ngứa ngáy, sưng viêm. Một số loại thuốc thuộc nhóm kháng Histamin gồm Loratadin, Cetirizin, Clorpheniramin, Fexofenadin,…
• Thuốc chống nấm: Được chỉ định cho những bệnh nhân bị tổ đỉa do nấm kẽ, nấm da. Loại thuốc được sử dụng phổ biến là Griseofulvin, Neomyci, Fluconazol, Ketoconazol.
• Thuốc corticoid: Nhóm thuốc này được chỉ định cho trường hợp có dấu hiệu viêm nặng, bội nhiễm. Có 2 dạng corticoid là dạng uống (Prednisolon, Dexamethason, Hydrocortison, Betamethason,…) và dạng bôi (Dermovate, Flucinar, Eumovate,…)
• Thuốc kháng sinh: Những người bệnh có dấu hiệu bội nhiễm nặng sẽ được chỉ định dùng kháng sinh trong phác đồ điều trị bệnh. Nhóm thuốc này bao gồm các loại như Erythromycin, Penicillin, Clarithromycin,…

Sử dụng thuốc mang lại hiệu quả tốt, nhưng do dược tính mạnh nên có thể dẫn đến một số tác dụng phụ như teo da, mẩn đỏ da, rậm lông,… Vậy nên, bác sĩ khuyến cáo để đảm bảo an toàn và phát huy công dụng tốt nhất, người bệnh tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc, cần tuân thủ nghiêm túc theo hướng dẫn của bác sĩ.

Xem thêm: TOP 9 Thuốc Bôi Tổ Đỉa Các Chuyên Gia Khuyên Dùng

Liệu pháp ánh sáng

Liệu pháp ánh sáng được chỉ định trong trường hợp bệnh tiến triển nghiêm trọng, bệnh nhân không đáp ứng các loại thuốc Tây y thông thường. Biện pháp này sử dụng tia UV nhân tạo kết hợp bôi thuốc Psoralene để ức chế tổng hợp ADN, ức chế chất tiền viêm sản sinh, từ đó giảm ngứa ngáy, sưng viêm.

Nhưng cần lưu ý, phương pháp này có thể gây ra một số tác dụng phụ như da tăng sắc tố, thúc đẩy lão hóa da, nổi phỏng nước,…

Hướng dẫn phòng ngừa tổ đỉa hiệu quả

Chuyên gia đưa ra những những hướng dẫn giúp phòng ngừa bệnh tổ đỉa như sau

Tránh các tác nhân gây dị ứng

• Hạn chế tiếp xúc với các hóa chất độc hại, chất tẩy rửa mạnh, xăng dầu,…
• Mang găng tay cao su khi làm việc nhà, tiếp xúc với hóa chất.
• Tránh tiếp xúc với lông động vật, phấn hoa, bụi bẩn nếu bạn có cơ địa dị ứng.

Giữ da tay, da chân khô ráo

• Rửa tay thường xuyên với xà phòng dịu nhẹ, sau đó lau khô kỹ.
• Sử dụng các loại kem dưỡng ẩm phù hợp nhằm giữ ẩm cho da.
• Hạn chế ngâm tay chân trong nước trong thời gian quá lâu.
• Tránh gãi, chà xát mạnh lên vùng da bị tổ đỉa.

Duy trì lối sống lành mạnh

• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tăng cường vitamin C, nhóm B, kẽm,… nhằm xây dựng hàng rào vững chắc bảo vệ da.
• Uống đủ nước mỗi ngày, trung bình mỗi người trưởng thành nên uống từ 2 – 2.5 lít nước mỗi ngày.
• Không thức khuya, tránh căng thẳng, stress bởi đây đều là những nguyên nhân dẫn gây kích phát bệnh.
• Tập thể dục thường xuyên nhằm tăng cường sức đề kháng, phòng ngừa sự tấn công từ tác nhân gây bệnh.

Trên đây là những thông tin chi tiết về bệnh tổ đỉa. Đây là bệnh da liễu gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh. Do đó, cần thăm khám bác sĩ da liễu định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời nếu có dấu hiệu của bệnh.

Xem thêm: Tổ Đỉa Chàm Dạng Trứng Sam Là Gì? Triệu Chứng, Cách Điều Trị