Trĩ Chảy Máu: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Trĩ chảy máu là một trong những vấn đề phổ biến liên quan đến sức khỏe tiêu hóa, gây không ít phiền toái cho người mắc phải. Khi bị trĩ, các tĩnh mạch trong khu vực hậu môn trực tràng trở nên giãn nở và dễ bị tổn thương, dẫn đến hiện tượng chảy máu mỗi khi đi vệ sinh. Đây là triệu chứng thường gặp ở những người có thói quen ăn uống thiếu chất xơ, ngồi lâu hoặc có thói quen rặn mạnh khi đại tiện. Tình trạng này không chỉ khiến người bệnh cảm thấy đau đớn, khó chịu mà còn gây lo lắng về các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc nhận diện sớm và hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng của bệnh sẽ giúp việc điều trị hiệu quả hơn và ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe lâu dài.

Định nghĩa trĩ chảy máu

Trĩ chảy máu là một tình trạng xảy ra khi các tĩnh mạch ở khu vực hậu môn trực tràng bị giãn nở, gây viêm và sưng, dẫn đến tình trạng chảy máu mỗi khi đi vệ sinh. Máu có thể xuất hiện trên giấy vệ sinh, trong phân hoặc thậm chí nhỏ giọt khi đi ngoài. Đây là triệu chứng thường gặp ở những người bị trĩ, đặc biệt là khi các tĩnh mạch bị tổn thương do rặn mạnh, táo bón kéo dài hoặc các thói quen không lành mạnh khác.

Nguyên nhân gây ra trĩ chảy máu

Trĩ chảy máu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là các nguyên nhân chính gây ra tình trạng này, được phân chia thành nguyên nhân do bệnh lý và nguyên nhân không do bệnh lý.

Nguyên nhân do bệnh lý

• Táo bón mãn tính: Khi người bệnh phải rặn mạnh để đại tiện do phân cứng, điều này gây áp lực lên các tĩnh mạch tại hậu môn, làm tăng nguy cơ bị trĩ và chảy máu.
• Tiêu chảy kéo dài: Ngược lại với táo bón, tiêu chảy liên tục cũng có thể khiến vùng hậu môn bị kích ứng và tổn thương, tạo điều kiện cho trĩ phát triển và gây ra hiện tượng chảy máu.
• Viêm nhiễm hậu môn trực tràng: Những bệnh lý như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn hay các nhiễm trùng ở khu vực hậu môn trực tràng có thể làm tổn thương tĩnh mạch, dẫn đến chảy máu.
• Bệnh trĩ nội, trĩ ngoại: Trĩ nội và trĩ ngoại đều có thể gây chảy máu nếu các tĩnh mạch bị tổn thương khi đi vệ sinh hoặc do cọ xát, dẫn đến tình trạng máu rỉ ra ngoài.

Nguyên nhân không do bệnh lý

• Chế độ ăn uống thiếu chất xơ: Khi khẩu phần ăn thiếu chất xơ, phân sẽ trở nên khô cứng, gây áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn khi đại tiện, làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ và chảy máu.
• Lối sống ít vận động: Việc ngồi lâu hoặc ít vận động cũng là yếu tố nguy cơ làm tăng áp lực trong khu vực hậu môn, khiến tĩnh mạch bị căng và dễ bị tổn thương khi đi vệ sinh.
• Thừa cân, béo phì: Khi cơ thể có quá nhiều mỡ thừa, áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn sẽ lớn hơn, khiến các tĩnh mạch dễ bị giãn nở và chảy máu.
• Mang thai: Trong suốt quá trình mang thai, sự thay đổi hormone và áp lực từ thai nhi lên vùng chậu có thể làm tăng nguy cơ phát triển trĩ, gây ra chảy máu ở hậu môn.
• Rặn mạnh khi đại tiện: Việc cố gắng rặn mạnh khi đi vệ sinh là một trong những thói quen làm gia tăng áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn, gây tổn thương và chảy máu.

Biểu hiện của trĩ chảy máu

Trĩ chảy máu có thể có nhiều biểu hiện khác nhau, tùy thuộc vào mức độ và loại trĩ mà người bệnh mắc phải. Dưới đây là các triệu chứng thường gặp mà người bệnh có thể nhận thấy.

• Máu xuất hiện khi đại tiện: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, khi máu có thể rỉ ra từ hậu môn, nhỏ giọt hoặc dính trên giấy vệ sinh sau khi đi vệ sinh.
• Đau và khó chịu: Ngoài việc chảy máu, người bệnh thường cảm thấy đau hoặc khó chịu ở khu vực hậu môn, đặc biệt là khi đi vệ sinh hoặc ngồi lâu.
• Ngứa và sưng ở hậu môn: Trĩ có thể gây ngứa và sưng tấy xung quanh hậu môn, do tĩnh mạch giãn nở và viêm nhiễm.
• Cảm giác có khối u trong hậu môn: Trong trường hợp trĩ ngoại, người bệnh có thể cảm thấy có khối u cứng hoặc mềm quanh vùng hậu môn khi sờ vào.
• Chảy dịch nhầy: Ngoài máu, một số người bệnh còn có thể thấy dịch nhầy từ hậu môn, gây cảm giác ẩm ướt hoặc khó chịu.

Biến chứng của trĩ chảy máu

Nếu không được điều trị kịp thời, trĩ chảy máu có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

• Nhiễm trùng: Khi các vết thương trên tĩnh mạch không được chữa trị hoặc vệ sinh đúng cách, vi khuẩn có thể xâm nhập và gây nhiễm trùng tại khu vực hậu môn.
• Thiếu máu: Chảy máu kéo dài và không được điều trị có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu, làm người bệnh cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, hoặc thậm chí suy nhược cơ thể.
• Hình thành huyết khối: Trong trường hợp trĩ ngoại, máu có thể tụ lại trong các tĩnh mạch bị giãn, gây hình thành huyết khối, khiến người bệnh bị đau đớn và sưng tấy nghiêm trọng.
• Sa trĩ: Nếu tình trạng trĩ không được điều trị, trĩ có thể bị sa ra ngoài hậu môn và không thể tự thu lại, dẫn đến đau đớn và cần phải can thiệp phẫu thuật.
• Bệnh trĩ mãn tính: Nếu không được điều trị đúng cách, trĩ có thể chuyển sang giai đoạn mãn tính, với các triệu chứng ngày càng nặng hơn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày.

Đối tượng có nguy cơ cao

Trĩ chảy máu có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này. Những người trong các nhóm sau đây cần chú ý đặc biệt hơn đến các dấu hiệu của bệnh trĩ.

• Người bị táo bón mãn tính: Việc phải rặn mạnh để đại tiện do phân cứng làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn, tạo điều kiện cho bệnh trĩ phát triển và dễ gây chảy máu.
• Người có chế độ ăn uống thiếu chất xơ: Chế độ ăn thiếu chất xơ làm phân trở nên cứng và khó di chuyển, khiến người bệnh phải rặn mạnh, dễ làm tổn thương các tĩnh mạch hậu môn và gây chảy máu.
• Người ít vận động hoặc ngồi lâu: Việc ít vận động hoặc ngồi lâu, đặc biệt là ngồi làm việc hoặc lái xe trong thời gian dài, làm tăng áp lực trong vùng chậu và hậu môn, dễ gây giãn tĩnh mạch và phát triển trĩ.
• Người thừa cân hoặc béo phì: Mỡ thừa trong cơ thể tạo áp lực lên các mạch máu trong vùng chậu và hậu môn, làm tăng nguy cơ bị trĩ và các biến chứng như chảy máu.
• Phụ nữ mang thai: Khi mang thai, sự thay đổi nội tiết tố và áp lực từ thai nhi lên khu vực chậu có thể làm tăng khả năng mắc bệnh trĩ, đồng thời khiến tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn.
• Người cao tuổi: Khi tuổi tác tăng lên, độ đàn hồi của các tĩnh mạch giảm, khiến vùng hậu môn dễ bị giãn nở và dễ bị trĩ hơn. Ngoài ra, người già thường có xu hướng ít vận động, điều này cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Người có tiền sử gia đình bị trĩ: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh trĩ, thì khả năng bị trĩ ở các thành viên còn lại sẽ cao hơn do yếu tố di truyền.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Mặc dù trĩ chảy máu có thể được điều trị tại nhà trong một số trường hợp, nhưng khi tình trạng trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, người bệnh cần gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

• Chảy máu kéo dài hoặc không ngừng: Nếu tình trạng chảy máu không thuyên giảm sau khi điều chỉnh chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt, bạn nên gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân và có biện pháp điều trị phù hợp.
• Cảm giác đau đớn nghiêm trọng: Nếu bạn cảm thấy đau đớn dữ dội, đặc biệt là trong hoặc sau khi đi vệ sinh, hoặc nếu có cảm giác có khối u cứng ở hậu môn, cần gặp bác sĩ ngay để kiểm tra.
• Dịch nhầy và có mùi hôi: Nếu ngoài chảy máu, bạn còn nhận thấy có dịch nhầy hoặc dịch mủ có mùi hôi, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng, và cần được bác sĩ can thiệp sớm.
• Khó khăn khi đại tiện: Nếu bạn gặp khó khăn trong việc đi vệ sinh do cảm giác bị tắc nghẽn hoặc có cảm giác đầy bụng, đây có thể là dấu hiệu của trĩ nặng hoặc các vấn đề khác, và bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Chảy máu kèm theo các triệu chứng khác: Nếu có tình trạng chảy máu kèm theo các triệu chứng như chóng mặt, mệt mỏi, da nhợt nhạt, đây có thể là dấu hiệu của thiếu máu do mất máu kéo dài, cần được điều trị kịp thời.

Chẩn đoán trĩ chảy máu

Chẩn đoán trĩ chảy máu thường đơn giản nhưng cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa. Sau khi bệnh nhân mô tả các triệu chứng, bác sĩ sẽ tiến hành các bước chẩn đoán để xác định mức độ và loại trĩ.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra bên ngoài khu vực hậu môn để tìm dấu hiệu của trĩ ngoại hoặc trĩ nội. Đây là bước đầu tiên trong việc chẩn đoán trĩ chảy máu.
• Khám trực tràng: Bác sĩ sẽ thực hiện một cuộc khám trực tràng để xác định trĩ nội và kiểm tra các tĩnh mạch có bị giãn nở hay không. Điều này giúp xác định mức độ của bệnh.
• Nội soi đại tràng: Nếu bác sĩ nghi ngờ có vấn đề nghiêm trọng hơn như ung thư đại tràng hoặc các bệnh lý khác gây ra tình trạng chảy máu, họ có thể chỉ định nội soi đại tràng để kiểm tra bên trong ruột và xác định nguyên nhân.
• Xét nghiệm máu: Trong trường hợp bệnh nhân chảy máu nhiều, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra xem có bị thiếu máu hay không, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp.

Cách phòng ngừa trĩ chảy máu

Phòng ngừa trĩ chảy máu là một việc quan trọng để tránh tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng. Việc thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống có thể giúp giảm nguy cơ mắc phải tình trạng này.

• Ăn nhiều chất xơ: Chế độ ăn giàu chất xơ giúp làm mềm phân, giảm tình trạng táo bón và giảm áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn. Các thực phẩm như rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt là những lựa chọn tốt.
• Uống đủ nước: Nước giúp làm mềm phân và duy trì hoạt động bình thường của hệ tiêu hóa. Việc uống đủ nước mỗi ngày giúp ngăn ngừa táo bón và giảm nguy cơ trĩ.
• Tăng cường vận động: Việc duy trì một lối sống năng động giúp giảm áp lực lên vùng chậu và hậu môn. Tập thể dục đều đặn, đặc biệt là các bài tập như đi bộ hoặc bơi lội, có thể giúp duy trì sức khỏe của hệ tiêu hóa.
• Tránh ngồi lâu hoặc đứng lâu: Nếu công việc của bạn yêu cầu ngồi lâu, hãy đứng dậy và di chuyển ít nhất mỗi giờ một lần để giảm áp lực lên vùng hậu môn.
• Đi vệ sinh đúng cách: Không nên rặn mạnh khi đi vệ sinh, vì điều này có thể làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch trong vùng hậu môn. Hãy đi vệ sinh khi có nhu cầu và không trì hoãn quá lâu.
• Giảm cân nếu cần thiết: Nếu bạn đang thừa cân hoặc béo phì, giảm cân sẽ giúp giảm áp lực lên vùng chậu và hậu môn, từ đó ngăn ngừa trĩ và các vấn đề liên quan đến bệnh này.

Phương pháp điều trị trĩ chảy máu

Trĩ chảy máu có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân của bệnh. Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cần dựa trên sự tư vấn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho người bệnh.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là phương pháp phổ biến được áp dụng khi bệnh trĩ chảy máu ở mức độ nhẹ đến trung bình. Các loại thuốc này giúp giảm đau, kháng viêm và cầm máu, đồng thời hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh.

• Thuốc giảm đau: Các thuốc giảm đau như paracetamol (Tylenol) hoặc ibuprofen (Advil) có thể giúp giảm đau do trĩ gây ra, đặc biệt là khi đi vệ sinh hoặc khi có sưng tấy. Những thuốc này không điều trị trực tiếp trĩ nhưng giúp làm dịu cơn đau cho người bệnh.
• Thuốc bôi ngoài da: Một số thuốc bôi ngoài da có chứa hydrocortisone hoặc lidocaine có thể được sử dụng để làm giảm viêm và giảm đau ngay tại chỗ. Ví dụ như Proctosedyl hoặc Anusol là những thuốc bôi có tác dụng chống viêm, giảm ngứa và giảm đau hiệu quả.
• Thuốc làm co mạch: Các thuốc như Venoruton (rutoside) hoặc Daflon (diosmin và hesperidin) có tác dụng làm tăng sức bền của các mạch máu, giúp giảm tình trạng giãn nở các tĩnh mạch và hỗ trợ điều trị trĩ hiệu quả. Những thuốc này giúp giảm hiện tượng chảy máu và cải thiện tuần hoàn máu tại vùng hậu môn.
• Thuốc cầm máu: Các thuốc như Tranexamic acid có tác dụng cầm máu trong trường hợp trĩ chảy máu nặng. Thuốc này giúp làm giảm tình trạng chảy máu từ các tĩnh mạch bị tổn thương ở hậu môn.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, người bệnh cũng có thể áp dụng các biện pháp điều trị không dùng thuốc để làm giảm các triệu chứng và hỗ trợ phục hồi.

• Thay đổi chế độ ăn uống: Một chế độ ăn giàu chất xơ là biện pháp hiệu quả giúp giảm tình trạng táo bón, làm mềm phân và giảm áp lực lên các tĩnh mạch tại hậu môn. Người bệnh nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt để cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm nguy cơ trĩ tái phát.
• Tắm ngâm nước ấm: Tắm ngâm vùng hậu môn trong nước ấm (tắm sitz) có thể giúp làm dịu các triệu chứng đau, ngứa và sưng tấy. Điều này cũng giúp thư giãn cơ vùng hậu môn và cải thiện lưu thông máu, giúp các tĩnh mạch tại vùng hậu môn trở lại bình thường.
• Tăng cường vận động: Việc duy trì một lối sống năng động giúp giảm áp lực lên các tĩnh mạch vùng hậu môn. Các bài tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ hoặc yoga có thể giúp cải thiện tình trạng sức khỏe chung và giảm tình trạng trĩ.
• Tránh rặn mạnh khi đại tiện: Việc rặn mạnh có thể gây tổn thương thêm cho các tĩnh mạch bị giãn, vì vậy người bệnh nên đi vệ sinh khi có nhu cầu và không trì hoãn. Thay vì rặn mạnh, có thể sử dụng một số biện pháp như ngồi lâu hơn để phân dễ ra ngoài.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng cung cấp một số phương pháp điều trị trĩ chảy máu, giúp cải thiện tình trạng bệnh từ gốc rễ và giảm nguy cơ tái phát.

• Sử dụng thảo dược: Các thảo dược như hoàng liên, hương phụ, đương quy có tác dụng giúp tăng cường lưu thông máu, làm giảm viêm và cầm máu. Các vị thuốc này thường được sử dụng trong các bài thuốc dân gian hoặc dưới dạng thuốc sắc để điều trị trĩ.
• Bài thuốc cổ truyền: Một số bài thuốc dân gian có thể giúp điều trị trĩ chảy máu, như bài thuốc từ râu ngô, mã đề, hoàng bá. Những thảo dược này được biết đến với công dụng làm dịu cơn đau, giảm sưng tấy và cầm máu hiệu quả.
• Châm cứu và bấm huyệt: Các phương pháp châm cứu và bấm huyệt cũng được sử dụng trong y học cổ truyền để điều trị trĩ. Các huyệt như Từ cung và Khí hải có thể được tác động để tăng cường lưu thông máu và giúp giảm tình trạng viêm, sưng tấy tại vùng hậu môn.
• Xoa bóp và massage: Massage nhẹ nhàng vùng hậu môn có thể giúp thư giãn cơ và cải thiện lưu thông máu, từ đó làm giảm cảm giác đau và ngứa do trĩ gây ra.

Phương pháp điều trị trĩ chảy máu cần phải được điều chỉnh phù hợp với tình trạng và sức khỏe của từng người bệnh. Việc sử dụng kết hợp nhiều phương pháp sẽ giúp đạt hiệu quả tốt hơn và giảm thiểu các biến chứng có thể xảy ra. Tình trạng này có thể điều trị được hiệu quả nếu người bệnh tuân thủ đúng các chỉ định và thay đổi lối sống hợp lý.