Viêm Đại Tràng

Viêm đại tràng là một dạng bệnh liên quan tới đường tiêu hóa và có tỷ lệ chuyển hóa thành ung thư rất cao. Vậy nên việc nắm rõ các thông tin liên quan tới bệnh sẽ giúp ích cho việc điều trị cũng như phòng tránh bệnh hiệu quả. Nếu bạn đang quan tâm về vấn đề này có thể tham khảo thêm thông tin chi tiết trong bài viết dưới đây của Tổ hợp y tế Cổ truyền biện chứng Quân dân 102.

 Viêm đại tràng là gì?

Đại tràng là phần ruột già – bộ phận quan trọng trong hệ tiêu hóa với chức năng chuyển hóa thức ăn từ ruột non xuống và đào thải ra ngoài. Tùy theo nhiệm vụ cụ thể, người ta chia đại tràng thành đại tràng trái và đại tràng phải.

Chính bởi là bộ phận đảm đương nhiều nhiệm vụ quan trọng trong hệ tiêu hóa nên đại tràng cũng là khu vực dễ phát sinh nhiều bệnh. Chưa kể, đây còn là nơi hình thành và đào thải phân nên vi khuẩn có cơ hội sinh sôi, phát triển mạnh. Trong đó, điển hình nhất là viêm đại tràng với những tổn thương ở niêm mạc. 

Trong trường hợp nhẹ, bệnh chỉ khiến lớp niêm mạc bị viêm xung huyết. Tuy nhiên, nếu bệnh nặng sẽ xuất hiện tình trạng viêm loét, xuất huyết hoặc tạo thành các ổ áp xe. Dựa theo tình trạng bệnh và tính lặp đi lặp lại, viêm đại tràng được chia thành 2 giai đoạn như sau:

• Viêm đại tràng cấp tính: Là cấp độ nhẹ nhất, được hình thành do nhiễm độc, nhiễm khuẩn đường ruột. Trong trường hợp không được chữa trị kịp thời, lâu ngày bệnh nhân sẽ chuyển qua giai đoạn mãn tính với những triệu chứng nghiêm trọng hơn. 
• Viêm đại tràng mãn tính: Ở giai đoạn này, các ổ viêm đã hình thành – phát triển nặng hơn ở niêm mạc đại tràng dẫn tới những triệu chứng nghiêm trọng. Niêm mạc đại tràng ở trường hợp nhẹ có thể chỉ gây chảy máu nhưng nếu nặng có thể xuất hiện ổ viêm loét, xuất huyết và áp xe. 

Các loại viêm đại tràng

Dựa theo nguyên nhân mắc bệnh, viêm đại tràng sẽ được chia thành những loại sau:

• Viêm đại tràng giả mạc (PC)

Bệnh xảy ra khi do sự phát triển quá mức của vi khuẩn Clostridium difficile. Tuy loại vi khuẩn này trước nay vẫn tồn tại trong ruột nhưng được cân bằng bởi các lợi khuẩn nên không gây bệnh lý. Nhưng nếu việc sử dụng thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh có thể tiêu diệt lợi khuẩn đường ruột dẫn tới sự tăng sinh quá mức Clostridium difficile và hình thành bệnh. 

• Viêm ruột – Inflammatory bowel disease (IBD)

Đây là bệnh viêm mãn tính của đường tiêu hóa, gồm viêm loét đại trực tràng và bệnh Crohn. Trong đó, viêm loét đại trực tràng là viêm lan tỏa, không đặc hiệu, những tổn thương không rõ nguồn gốc xuất hiện liên tiếp tại đại tràng – trực tràng gây viêm trợt, loét niêm mạc. Còn bệnh Crohn là bệnh viêm mãn tính không rõ nguyên nhân, với các đặc trưng bởi tình trạng viêm gây tổn thương không liên tục. 

• Viêm đại tràng vi thể

Chính là tình trạng tổn thương đại tràng gây tiêu chảy kéo dài. Viêm đại tràng vi thể khi tiến hành nội soi đại trực tràng vẫn bình thường, tuy nhiên bệnh chỉ được phát hiện dựa trên kết quả mô học. Bệnh sẽ được phân thành 2 dạng là viêm đại tràng lympho và collagen. 

Được biết, người thường xuyên hút thuốc, người trên 50 tuổi, người mắc bệnh lý tự miễn, giới tính nữ thường là những đối tượng có nguy cơ mắc viêm đại tràng vi thể. Khi mắc bệnh, bạn sẽ bị tiêu chảy, mất nước, đau bụng, có cảm giác đầy bụng, dễ nôn ói, sụt cân,… 

• Viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ (IC)

Tình trạng này xảy ra khi lưu lượng máu tới đại tràng đột ngột bị cắt đứt hoặc bị hạn chế. Những bệnh lý và yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ thường là do viêm mạch, ung thư ruột kết, mất nước mất máu, suy tim, bị đái tháo đường, tác dụng phụ của thuốc, chấn thương, phẫu thuật vùng bụng – động mạch lớn,… 

• Viêm đại tràng dị ứng ở trẻ sơ sinh

Là bệnh lý thường xảy ra ở trẻ sơ sinh trong khoảng 2 tháng đầu sau sinh. Bệnh có thể gây ra các triệu chứng như trào ngược dạ dày, nôn, có thể có máu trong phân. 

Mặc dù các y bác sĩ chưa biết nguyên nhân chính xác của bệnh viêm đại tràng dị ứng ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên có không ít nghiên cứu chỉ ra đây có thể là hiện tượng phản ứng dị ứng hoặc quá mẫn cảm với một số thành phần của sữa mẹ. Đồng thời cũng không loại bỏ khả năng bệnh hình thành do ký sinh trùng, virus hoặc bị ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn. 

Triệu chứng viêm đại tràng

Tùy theo nguyên nhân gây bệnh mà người bệnh sẽ có những biểu hiện khác nhau. Đồng thời, các triệu chứng còn tiến triển và thay đổi theo từng giai đoạn cụ thể của bệnh. Chi tiết như sau:

Triệu chứng viêm đại tràng cấp tính

• Đau bụng: Là biểu hiện điển hình nhất mà phần lớn những người bị viêm đại tràng gặp phải. Nhưng tùy theo nguyên nhân mắc bệnh mà các cơn đau có thể tiến triển khác nhau, có người sẽ thấy đau quặn thắt, có người lại đau theo từng cơn hoặc đau từng đoạn,… 
• Sốt: Một vài trường hợp, người bệnh có thể bị sốt kèm cảm giác buồn nôn, mệt mỏi. Nếu nguyên nhân bị bệnh do lỵ amip, người bệnh sẽ cảm thấy đau quặn từng cơn dọc theo đại tràng. Đặc biệt thấy đau tại vị trí đại tràng sigma, tần suất đi đại tiện nhiều nhưng mỗi lần đi lại khá ít, trong phân thường lẫn với máu, chất nhầy. Trường hợp bị bệnh do lỵ trực khuẩn, bệnh nhân sẽ có hiện tượng sốt, đau quặn bụng, đi ngoài liên tục, đau rát hậu môn, trong phân có lẫn máu, mất nước, chất điện giải. 
• Tiêu chảy: Đây là triệu chứng thường xảy ra với những bệnh nhân bị viêm đại tràng. Trong một ngày, bạn có thể đi ngoài liên tục, đi xong nhưng vẫn có cảm giác khó chịu. Phân đi được thải ra có dạng lỏng, nước, thậm chí lẫn cả máu. 
• Chán ăn, sụt cân: Khi mắc bệnh, bạn sẽ có cảm giác chán ăn, ăn không ngon miệng dẫn tới mệt mỏi, suy nhược cơ thể và giảm cân nhanh chóng.

Triệu chứng viêm đại tràng mãn tính

Ngoài các biểu hiện tương tự như viêm đại tràng cấp tính, ở giai đoạn mãn tính, người bệnh sẽ có những triệu chứng nghiêm trọng hơn như:

• Đại tiện bất thường: Bệnh nhân có thể bị đi ngoài 3 – 4 lần trong một ngày, phân lúc đầu có thể đặc nhưng không thành khuôn. Lần sau phân lỏng và có hiện tượng đau bụng thường xuyên, chỉ giảm khi đi ngoài xong. Hoặc có những trường hợp đi kèm các cơn đau bụng do táo bón, khó đi ngoài, phân thường cứng và khô. Chưa kể, bạn còn có thể bị táo bón xen kẽ với đi ngoài. Cứ hết đợt táo bón sẽ chuyển qua tiêu lỏng, diễn biến phức tạp và kéo dài trong nhiều năm. 
• Đau bụng: Những cơn đau sẽ xuất hiện theo từng cơ hoặc đau âm ỉ dọc theo khung đại tràng, hai hố chậu. 
• Suy nhược cơ thể: Do cảm giác chán ăn, ăn không ngon miệng, cộng thêm hoạt động tiêu hóa, hấp thụ dinh dưỡng kém mà cơ thể bị suy nhược, mệt mỏi và giảm cân nghiêm trọng. 

Nguyên nhân viêm đại tràng

Bệnh viêm đại tràng được hình thành do nhiều yếu tố nhưng phần lớn là do nhiễm khuẩn đường tiêu hóa. Thói quen ăn uống – sinh hoạt không đảm bảo vệ sinh là một trong những yếu tố thuận lợi giúp vi khuẩn, virus xâm nhập, phát triển và hình thành bệnh. Các nguyên nhân điển hình nhất có thể kể đến như:

• Giai đoạn cấp tính: Do ngộ độc thức ăn, dị ứng thực phẩm, mắc bệnh tự miễn, tâm lý căng thẳng, hiện tượng táo bón kéo dài, khó tiêu, dùng thuốc kháng sinh nhiều ngày,… Không giữ vệ sinh an toàn thực phẩm, ăn uống phải thực phẩm bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh như ký sinh trùng lỵ amip, giun đũa, giun tóc, giun kim, lỵ trực khuẩn , vi khuẩn tả, vi khuẩn thương hàn, vi khuẩn lao. Ngoài ra còn có siêu vi rotavirus, nấm candida,… 
• Giai đoạn mãn tính: Bệnh đại tràng ở giai đoạn này thường xuất hiện sau khi mắc viêm đại tràng cấp tính do nhiễm trùng, ký sinh trùng, nấm hoặc bị nhiễm độc nhưng không điều trị triệt để. Trường hợp viêm nhiễm đại tràng mãn tính không rõ nguyên nhân thường là viêm đại tràng mãn tính không hiệu. 

Đối tượng dễ bị mắc bệnh

Trường hợp nào có nguy cơ cao mắc bệnh viêm đại tràng là câu hỏi được nhiều người quan tâm. Theo đó, những đối tượng có một số bệnh lý, thói quen sinh hoạt sau đây sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những trường hợp còn lại:

• Người thường xuyên bị stress trong công việc, học tập, ăn uống thất thường. 
• Hay sử dụng thực phẩm mất vệ sinh, thức ăn chưa được nấu chín hoặc sử dụng nguồn nước ô nhiễm. Điều này khiến đường ruột bị nhiễm khuẩn E. coli, virus Rota, lỵ amip, sán và gây tổn thương niêm mạc đại tràng. 
• Bị táo bón kéo dài, đi ngoài ra máu, đau bụng âm ỉ. 
• Những đối tượng mắc bệnh Crohn – bệnh lao có nguy cơ bị viêm nhiễm đại tràng cao hơn những người khỏe mạnh khác. 
• Có bệnh về đường ruột như thiếu máu cục bộ đại tràng, viêm ruột,… 
• Người bị nhiễm độc do làm việc, sống trong môi trường bị nhiễm độc. 
• Người lạm dụng thuốc Tây, đặc biệt là thuốc Tây trong thời gian dài có thể làm tiêu diệt các vi khuẩn có lợi, làm mất cân bằng vệ sinh đường tiêu hóa. Từ đó tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại có trong hệ tiêu hóa sinh sôi, phát triển và gây bệnh. 

Bệnh viêm đại tràng có nguy hiểm không?

Viêm đại tràng là bệnh lý nguy hiểm, nhất là với trường hợp được chẩn đoán muộn khiến khả năng điều trị dứt điểm thấp, dễ tái đi tái lại nhiều lần. Đặc biệt, bệnh có khả năng phát triển thành ung thư cực cao, chiếm khoảng 20 – 30% tổng số ca mắc. Trường hợp tự ý mua thuốc về uống, không điều trị triệt để theo phác đồ của bác sĩ khiến bệnh có thể trở nặng, xảy ra biến chứng và tăng nguy cơ nhờn thuốc. 

Theo các nghiên cứu, viêm đại tràng có thể gây ra những biến chứng như sau: 

• Xuất huyết ồ ạt: Thường gặp ở những người bị viêm nhiễm nặng do chức năng của lớp lông nhung bị suy giảm vì sử dụng nhiều rượu bia, thực phẩm bẩn. 
• Thủng đại tràng: Biến chứng này sẽ hình thành khi bệnh nhân tự ý dùng thuốc mà không theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Nếu quá lạm dụng các loại thuốc kháng sinh, lợi khuẩn đường ruột sẽ bị tiêu diệt toàn bộ, làm lớp lông nhung dần trở nên trơ trọi. Từ đó làm xuất hiện các vết loét ăn sâu tới đại tràng, theo thời gian đại tràng  sẽ bị bào mòn và tạo ra những vết thủng. 

• Giãn đại tràng cấp tính: Nếu không điều trị viêm nhiễm kịp thời và đúng cách sẽ khiến đại tràng bị giãn. Lâu dần dẫn tới suy giảm chức năng tiêu hóa đường ruột, làm tăng nguy cơ viêm loét, thủng đại tràng. 
• Ung thư đại tràng: Là biến chứng nghiêm trọng và nguy hiểm nhất khi bị viêm đại tràng. Nếu bị viêm loét niêm mạc trong thời gian dài nhưng điều trị chậm trễ hoặc không dứt điểm có thể dẫn tới ung thư do các mô niêm mạc bị loạn sản, sinh ra u ác tính. 

Biện pháp chẩn đoán bệnh viêm đại tràng

Trước khi tiến hành làm các xét nghiệm, các bác sĩ sẽ kết hợp thăm khám lâm sàng và hỏi bệnh nhân về bệnh sử cùng các vấn đề liên quan. Sau khi có những cơ sở nhất định, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện những xét nghiệm như:

• Xét nghiệm mẫu phân: Bạch cầu, hồng cầu, ký sinh trùng trong phân có thể giúp chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh một cách chính xác. 
• Xét nghiệm máu: Giúp kiểm tra tình trạng thiếu máu, nhiễm trùng hoặc những nguyên nhân miễn dịch khác. 
• Nội soi đại tràng: Là phương pháp cho phép bác sĩ xem toàn bộ ruột kết bằng một ống mỏng linh hoạt, có ánh sáng cùng camera được gắn ở đầu. Bên cạnh đó, bác sĩ còn có thể lấy các mẫu mô nhỏ trong quá trình nội soi để giúp chẩn đoán bệnh chuẩn xác hơn. 
• Nội soi đại tràng sigma: Phương pháp sử dụng một ống nội soi mảnh, linh hoạt, có ánh sáng nhằm kiểm tra trực tràng, đại tràng xích ma – phần dưới của đại tràng. 
• Chụp X-quang: Với những bệnh nhân có các triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định chụp X-quang vùng bụng để loại trừ các biến chứng như thủng ruột kết hay tắc ruột.
• Chụp cắt lớp: Được thực hiện ở vùng bụng, xương chậu khi có nghi ngờ xảy ra biến chứng. 
• Chúp cắt lớp vi tính ruột non và cộng hưởng từ ruột: Đây là một xét nghiệm không xâm lấn nhằm loại trừ các chứng viêm trong ruột non. Chụp CT ruột non và cộng hưởng từ ruột giúp xác định tổn thương, biến chứng trong ruột non một cách chính xác hơn so với những xét nghiệm hình ảnh thông thường khác. 

Cách chữa bệnh viêm đại tràng hiệu quả

Viêm đại tràng mãn tính sẽ kéo dài suốt đời với những triệu chứng dai dẳng. Bởi hiện nay vẫn chưa có biện pháp điều trị dứt điểm mà chỉ có thể điều trị kiểm soát tình trạng bệnh. Bên cạnh đó, việc điều trị còn phải dựa theo nguyên nhân cụ thể, với viêm đại tràng không được chẩn đoán hay không chuẩn đoán được. Biện pháp điều trị ban đầu sẽ hướng tới mục tiêu ổn định sức khỏe cho bệnh nhân và giúp người bệnh giảm đau nếu cần thiết.

Lúc này, bệnh nhân có thể được cho uống chất lỏng để bù nước nhưng nếu bệnh nhân không thể uống hoặc có bất thường về điện giải, bác sĩ sẽ yêu cầu truyền dịch ngay. Còn thuốc trị viêm đại tràng sẽ được sử dụng để kiểm soát triệu chứng viêm ruột, từng người sẽ có những phác đồ điều trị riêng. 

Các bệnh nhân rất ít khi được chỉ định dùng thuốc kháng sinh, trừ khi tìm được nguyên nhân gây bệnh là do nhiễm vi khuẩn. Thuốc kháng sinh lúc này sẽ đảm đương nhiệm vụ ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng. Ngoài ra, một số loại thuốc không cần kê toa để trị tiêu chảy cũng cần được sử dụng thận trọng, nhất là những bạn có hiện tượng đau bụng kèm sốt. 

Tốt nhất, bệnh nhân cần chủ động thăm khám, trao đổi với bác sĩ trước khi dùng thuốc để đảm bảo hiệu quả kiểm soát bệnh tốt nhất. Nếu các biện pháp trên không thể mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể cân nhắc tiến hành làm phẫu thuật. Tuy nhiên, biện pháp này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nên chúng không phải giải pháp được nhiều bác sĩ khuyến khích. 

Cách phòng ngừa bệnh viêm đại tràng

Thông thường các trường hợp bị bệnh đại tràng đều nhanh chóng tiến triển từ thể cấp tính qua giai đoạn mãn tính. Vậy nên để phòng tránh nguy cơ bị nhiễm bệnh, hạn chế tối đa các biến chứng có thể xảy ra, các bạn cần nắm được những lưu ý sau đây: 

• Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy việc luyện tập thể dục thể thao giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh đại tràng khá tốt. Bên cạnh đó, các bài tập còn hỗ trợ tăng cường sức khỏe, cải thiện sức đề kháng, giúp bạn phòng tránh nguy cơ mắc bệnh hiệu quả.
• Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ chuyên môn giỏi, tránh tự ý mua và sử dụng thuốc. Bởi điều này có thể làm tăng nguy cơ gây bệnh dạ dày, bệnh đại tràng cũng như dễ bị nhờn thuốc, gây ảnh hưởng cho quá trình điều trị về sau. 
• Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tăng cường bổ sung những thực phẩm có chứa nhiều vitamin, axit folic và các khoáng chất cần thiết. Bên cạnh đó, cần đảm bảo ăn chín, uống sôi, không ăn đồ ăn còn sống hoặc chưa chế biến kỹ. Những món ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng có thể kích thích vị giác nhưng không tốt cho dạ dày. 
• Uống nhiều nước, tốt nhất nên uống ít nhất 1.5 lít nước mỗi ngày. 
• Tránh căng thẳng, stress, dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý để đầu óc, cơ thể được thư giãn sau ngày dài làm việc, học tập. 
• Không sử dụng chất kích thích và bỏ thói quen hút thuốc lá, thuốc lào,… 
• Thăm khám sức khỏe định kỳ 1 năm 2 lần hoặc khám ngay khi có các dấu hiệu bất thường. 

Một số câu hỏi liên quan

Ngoài những thông tin mà chúng tôi đã nêu trên, rất nhiều độc giả còn thắc mắc những vấn đề như sau: 

Người bị viêm đại tràng nên kiêng gì?

Bệnh đại tràng có thể khiến người bệnh bị sụt cân nghiêm trọng, tuy nhiên bạn không nên cố ép bản thân ăn uống thật nhiều để lấy lại sức khỏe. Bởi điều này có thể vô tình khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng do ăn phải những thực phẩm có hại hoặc gây áp lực cho hệ tiêu hóa. 

Theo đó, những trường hợp đang có vấn đề về đại tràng, các bạn cần kiêng những thực phẩm sau đây:

• Hạn chế ăn đồ chứa nhiều dầu mỡ, đặc biệt là mỡ động vật. Bởi mỡ động vật sẽ dễ gây ra các cơn ợ hơi, trướng bụng, viêm loét và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
• Không ăn đồ đồ ăn quá cứng, quá khô vì chúng có thể gây cọ xát, gây viêm loét thành ruột, đại tiện ra máu.
• Tránh ăn đồ cay nóng nếu không muốn các vết vết loét ngày càng lan rộng và gây đau bụng dữ dội.
• Nói không với các chất kích thích như rượu bia, thực phẩm chứa nhiều carbonate như trà, soda, cà phê hoặc những đồ uống có ga khác. 
• Tránh đồ ăn tanh sống, thực phẩm cần được nấu chín, đun sôi để loại bỏ vi khuẩn, mầm bệnh. 

Bên cạnh việc kiêng khem, các bạn cũng chú ý ăn uống đúng giờ, không bỏ bữa, không ăn quá no. Cần nhai thật kỹ và nên uống một cốc nước vào buổi sáng mới ngủ dậy, trước giờ ăn. Đồng thời đừng quên nâng cao sức khỏe, sức đề kháng với các bài tập thể dục thể thao phù hợp. 

Bệnh viêm đại tràng có chữa khỏi được không?

Như chúng tôi đã chia sẻ trước đó, bệnh viêm đại tràng không thể chữa khỏi được. Phần lớn các phương pháp điều trị hiện nay chỉ giúp cải thiện triệu chứng và ngăn chặn bệnh tiến triển nghiêm trọng hơn. Đồng thời hạn chế tối đa nguy cơ tái phát bệnh nhiều lần thay vì điều trị dứt điểm bệnh. 

Vậy nên ngay từ khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên của bệnh đại tràng, các bạn cần chủ động tới bệnh viện thăm khám, kiểm tra và điều trị theo chỉ định từ những bác sĩ có chuyên môn. Việc chủ quan hoặc tự ý điều trị tại nhà có thể khiến bệnh trở nặng và tăng nguy cơ gặp biến chứng. 

Viêm đại tràng lây qua đường nào?

Bệnh viêm đại tràng do ký sinh trùng, vi khuẩn, virus thường lây qua đường tiêu hóa do ăn phải thực phẩm – đồ uống không đảm bảo vệ sinh. Còn bệnh viêm ruột, viêm loét đại tràng, bệnh Crohn là những bệnh lý tự miễn nên không rõ nguyên nhân. 

Được biết, đại tràng là bệnh có tỷ lệ mắc cao trong số những bệnh về đường tiêu hóa. Nguyên nhân hình thành của bệnh thường xuất phát từ thói quen ăn uống, sinh hoạt nên để tránh mắc bệnh, các bạn cần xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, khó học. Đồng thời nên nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng, stress và tẩy giun định kỳ. Đừng quên đi khám sức khỏe định kỳ nhằm tầm soát, phát hiện sớm và điều trị kịp thời các dấu hiệu liên quan. 

Nhìn chung, viêm đại tràng là một bệnh lý nguy hiểm cần được phát hiện sớm và điều trị dứt điểm. Với những nội dung được chia sẻ trong bài viết, hy vọng mọi người có thêm thông tin hữu ích cũng như biết cách chăm sóc – bảo vệ bản thân tốt hơn.