Amidan Quá Phát

Amidan quá phát là tình trạng do phù nề, sưng đỏ và tăng kích thước amidan. Tình trạng này sẽ khiến người bệnh khó nuốt, mệt mỏi, chậm phát triển, sút cân và suy dinh dưỡng.

Amidan quá phát là gì?

Amidan quá phát là biến chứng của viêm amidan cấp không được điều trị kịp thời dẫn tới viêm amidan mãn tính quá phát. Bệnh thường sẽ tái phát nhiều lần và kéo dài trong nhiều ngày, gây sưng phồng amidan và đau rát cổ họng.

Viêm amidan thường gặp ở mọi lứa tuổi, đối tượng dễ mắc bệnh này nhất là trẻ em, thanh thiếu niên, phụ nữ mang thai/sau sinh và những người có hệ miễn dịch suy yếu.

Amidan quá phát được chia làm 2 loại, đó là: amidan quá phát 1 bên và amidan quá phát 2 bên.

Amidan quá phát được chia thành 4 cấp độ, đó là:

Viêm amidan quá phát độ 1

Ở cấp độ này amidan thường sưng to tròn và xuất hiện cuống gọn. Giai đoạn quá phát amidan này họng sẽ có chiều ngang rất nhỏ, chỉ chiếm khoảng ¼ diện tích so với khoảng cách chân trụ trước amidan.

Giai đoạn này, người bệnh sẽ vẫn nhai nuốt thức ăn được bình thường dù có hơi khó chịu và vướng ở cổ.

Viêm amidan quá phát độ 2

Amidan ở thể này thường có dấu hiệu sưng to tròn như viêm amidan quá phát độ 1. Tuy nhiên, chiều ngang họng sẽ nhỏ hơn ⅓ so với khoảng cách chân trụ trước amidan.

Ở giai đoạn này, mức độ đau nhức đã tăng lên, amidan tiết ra nhiều chất nhầy đục. Dù đánh răng sạch sẽ nhưng miệng sẽ vẫn có mùi hôi.

Viêm amidan quá phát độ 3

Đây là mức độ nặng của amidan quá phát, nó có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu cho người bệnh. Giai đoạn này, chiều ngang họng sẽ nhỏ hơn hoặc bằng ½ khoảng cách chân trụ amidan.

Lúc này người bệnh sẽ gặp khó khăn trong ăn uống, đôi khi, uống nước hay nuốt nước bọt cũng khiến người bệnh đau rát cổ họng. Hơi thở cũng rất nặng mùi, người bệnh sẽ dấu hiệu như há mồm khi ngủ, ngủ ngáy, ngủ không yên giác, giọng khản đặc, khó nghe.

Viêm amidan quá phát độ 4

Bệnh tiến triển nặng và thường gặp nhiều ở người lớn. Đặc điểm của giai đoạn này là vết viêm nhô lên bề mặt, amidan có màu đỏ sẫm, trụ sau dày bất thường.

Gia đoạn này, người bệnh thường ho khan, khó thở, ngủ ngáy to, hơi thở hôi, đau rát khi cả không nuốt nước bọt. Ngoài ra, người bệnh cũng khó phát âm vì viêm amidan đè nén lên dây thanh quản.

Theo thống kê, trẻ em là đối tượng dễ mắc amidan quá phát nhất, có đến gần 25% trẻ em mắc bệnh này trong tổng số người mắc. Trong khi đó, tỷ lệ mắc bệnh ở người trưởng thành chỉ rơi vào khoảng từ 5 – 8%. Do đó, đối với trẻ nhỏ phụ huynh cần quan tâm nhiều hơn để phát hiện và điều trị bệnh kịp thời, việc mắc viêm amidan quá phát sẽ ảnh hưởng đến quá trình phát triển cơ thể và tâm sinh lý ở trẻ.

Nguyên nhân gây amidan quá phát

Nguyên nhân gây ra amidan quá phát thường là do những tác nhân sau:

• Do một số loại vi khuẩn, virus tấn công gây bệnh như: Adenoviruses, Virus Parainfluenza, liên cầu khuẩn, virus Parainfluenzae,…
• Do cấu tạo amidan có các khe hốc phù hợp cho vi khuẩn, virus trú ngụ phát triển. Do vậy, nếu không vệ sinh đúng cách viêm amidan quá phát sẽ tiến triển thành biến chứng nguy hiểm.
• Thời tiết thay đổi đột ngột khiến cơ thể không thích nghi kịp rất dễ gây tổn thương amidan dẫn tới viêm nhiễm.
  Những người có tiền sử bị các bệnh về đường hô hấp như cúm, viêm phế quản, ho gà, sởi,… sẽ có nguy cơ cao mắc viêm amidan nếu không được điều trị dứt điểm và chăm sóc đúng cách.
• Thường xuyên sử dụng thực phẩm lạnh hoặc để cơ thể nhiễm lạnh cũng là nguyên nhân gây ra bệnh viêm a quá phát.
• Ngoài ra còn một số nguyên nhân gây amidan quá phát khác như: chế độ dinh dưỡng thấp, hệ miễn dịch kém, môi trường sống ô nhiễm, không vệ sinh tai-mũi-họng thường xuyên,…

Triệu chứng của amidan quá phát

Các dấu hiệu khi mắc amidan quá phát thường rất rõ ràng, người bệnh hoàn toàn có thể nhận biết các triệu chứng bệnh thông qua dấu hiệu điển hình sau đây:

• Amidan sưng to: Khi amidan có biểu hiện sưng phồng, tấy đỏ, kích thước tăng amidan sẽ khiến người bệnh ăn uống khó, đau rát cổ họng khi nói chuyện và nuốt nước bọt.
• Đau rát cổ họng: Khi bị viêm amidan quá phát, niêm mạc ở cổ họng sẽ bị đau rát, khó chịu và khô họng giống như có dị vật mắc ở vùng họng.
• Hôi miệng: Người bị viêm a quá sẽ có hơi thở nặng mùi do vi khuẩn và dịch nhầy tích tụ tại amidan.
• Ho có đờm: Người bệnh sẽ có dấu hiệu ho khan, ho gió hoặc ho có đờm, thường sẽ ho nhiều về tối và ban đêm.
• Khản tiếng: Khi amidan sưng tấy sẽ gây cản trở luồng khí ra vào phổi, khiến giọng nói của người bệnh thay đổi, khó phát âm và khàn tiếng.
• Sốt cao: Quá phát amidan thường có triệu chứng sốt cao toàn thân và có cảm giác khó thở khi ngủ.

Viêm amidan quá phát thường kèm theo tình trạng sốt cao do bội nhiễm và nhiễm khuẩn tại các cơ quan lân cận. Người bệnh sẽ cảm thấy đau nhức mệt mỏi kéo dài, vì thế làm ảnh hưởng trầm trọng tới cuộc sống và chất lượng công việc. Nếu không điều trị, các triệu chứng này sẽ tái phát nhiều lần và gây hại cho những cơ quan lân cận và gây biến chứng nguy hiểm trên toàn thân.

Xem thêm: Viêm amidan sốt bao lâu thì khỏi? Cách hạ sốt nhanh, hiệu quả

Amidan quá phát có nguy hiểm không?

Viêm amidan quá phát có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi và mức độ khác nhau. Bệnh không những ảnh hưởng tới chức năng hô hấp mà còn gây ảnh hưởng đến toàn khu vực tai-mũi-họng, trong trường hợp xấu nhất là biến chứng trên toàn thân.

Đối với trẻ nhỏ thì mức độ sẽ nguy hiểm hơn vì sức đề kháng của trẻ còn kém chưa thể chống lại được các tác nhân gây bệnh.

Nếu không điều trị đúng cách, người bệnh có thể gặp những biến chứng như sau:

• Biến chứng tại chỗ: sưng tấy diện rộng làm chèn ép cổ họng, gây khó thở, áp xe amidan. Đối với trẻ em có thể gây ngưng thở khi ngủ.
• Biến chứng kề cận: lây nhiễm sang các cơ quan tai-mũi-họng lân cận và gây viêm mũi, viêm xoang, viêm phế quản, viêm tai giữa, viêm thanh quản, lao phổi,… Người bệnh có thể thay đổi giọng nói, khản tiếng và mất tiếng.
• Biến chứng toàn thân: Nếu viêm amidan quá phát đến độ 3, 4, 5 sẽ có nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm như viêm cơ tim, viêm khớp, viêm cầu thận,…
• Viêm amidan quá phát ở trẻ nhỏ có thể làm biến dạng khuôn mặt, gây ngưng thở khi ngủ và ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện về cả thể chất và trí não. Trẻ có thể phát triển chậm hơn so với các bạn đồng trang lứa. Nếu tình trạng viêm nhiễm nặng, người bệnh có thể tử vong.

Những biến chứng trên đã cho ta thấy amidan quá phát vô cùng nguy hiểm. Chính vì vậy, khi có dấu hiệu viêm amidan khởi phát người bệnh nên đến những cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Cách chữa trị amidan quá phát

Với sự phát triển như hiện nay, việc điều trị viêm amidan quá phát đã có nhiều thay đổi so với ngày trước. Mục tiêu chính là hạn chế thực hiện phẫu thuật cắt bỏ amidan. Vì ai cũng biết rằng amidan có chức năng miễn dịch vô cùng quan trọng trong cơ thể. Vậy người bệnh có thể điều trị quá phát amidan bằng cách nào?

Điều trị bằng Y học

Điều trị bằng Y học thường đem lại hiệu tức thì cho người bệnh, không chỉ giải quyết amidan quá phát nhanh chóng mà nó còn ngăn ngừa bệnh tái phát hiệu quả. Tùy vào tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật cắt bỏ amidan.

Điều trị bằng thuốc:

• Thuốc chống viêm như Men chống viêm Amitase; Alphachymotrypsin; Corticoid…
• Thuốc giảm đau, hạ sốt như Paracetamol; Ibuprofen…
• Thuốc long đờm, giảm ho như N-Acetylcystein; Dextromethorphan; Bromhexin…
• Thuốc súc họng như Nước muối sinh lý; Betadine; PLASMAKARE; Homaz One; Skin; nước Súc Miệng T-B…

Lưu ý: Người bệnh nên tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý mua thuốc và dùng thuốc sai liều lượng quy định, tránh trường hợp nhờn thuốc.

Phẫu thuật cắt amidan:

Đối với trường hợp không thể sử dụng thuốc để điều trị, bác sĩ sẽ chỉ định cắt bỏ amidan. Đây là phương pháp khá phổ biến, tuy nhiên, việc phẫu thuật không khuyến khích dùng cho trẻ nhỏ vì nó rất quan trọng với hệ miễn dịch của trẻ. Nếu cố thực hiện sẽ gây ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của trẻ, khiến trẻ có nguy cơ cao mắc các bệnh về hô hấp, xuất huyết, tử vong. Phương pháp này chỉ nên thực hiện cho trẻ từ 5 tuổi trở lên.

Điều trị bằng phương pháp dân gian

Nếu bạn mắc amidan quá độ 1 có thể tham khảo cách chữa viêm amidan sau đây:

Sử dụng gừng:

Trong gừng có chất giảm viêm, giảm phù nề và làm dịu cổ họng khi mắc viêm amidan quá phát.

Cách làm:

• Sử dụng 1 nhánh gừng, rửa sạch vỏ, sau đó đập dập hoặc thái lát mỏng.
• Đun với lượng nước vừa đủ trong khoảng 20 phút, nên uống khi nước gừng khi còn ấm.

Sử dụng đường phèn và chanh:

Trong chanh tươi có chứa một loạt enzym thiết yếu, vitamin C, canxi, kali, vitamin P, axit citric, salvestrol Q40,… Các chất này giúp cơ thể khả năng miễn dịch và sát trùng được họng, chính vì vậy, nó thường được dùng hỗ trợ điều trị viêm amidan quá phát.

Cách làm:

• Chanh thái lát mỏng
• Sau đó hãm chanh với 1 thìa đường phèn trong khoảng 10 phút
• Mỗi ngày nên uống từ 2 – 3 lần để tình trạng bệnh.

Sử dụng nước muối:

Muối có công dụng khử khuẩn, kháng viêm và tiêu diệt vi khuẩn rất tốt, vì vậy, dùng nước muối để súc họng sẽ giúp tiêu diệt vi khuẩn và thúc đẩy nhanh quá trình hồi phục tổn thương ở họng.

Cách làm:

• Lấy một ít muối hòa tan trong nước ấm
• Dùng dung dịch này để súc họng, mỗi ngày nên sử dụng từ 3-5 lần sau khi ăn.

Amidan quá phát nên ăn gì và kiêng ăn gì?

Chế độ ăn uống rất quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị amidan quá phát. Do đó, người bệnh nên chú ý xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất và sinh hoạt một cách khoa học để cơ thể có đề kháng.

Các bạn nên sử dụng những loại thực phẩm sau:

• Rau xanh các loại: Trong rau xanh có nhiều chất xơ và vitamin. Những chất này giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, bên cạnh đó, rau xanh còn hỗ trợ hạ sốt, thanh lọc cơ thể,…
• Hoa quả tươi và nước ép hoa quả: Nên bổ sung cho người bệnh các loại hoa quả như dưa hấu, cam, quýt, bưởi, nho,… vì trong hoa quả có chứa một lượng lớn vitamin, chất kháng viêm và chất chống oxy hóa, hỗ trợ làm dịu cơn đau rát cổ họng và bổ sung nước cho cơ thể.
• Thực phẩm giàu đạm: Nên bổ sung các loại thịt đỏ, trứng, cá, sữa… cho người bị viêm amidan cấp. Vì những dưỡng chất có trong những thực phẩm trên sẽ giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.

Bên cạnh đó, các bạn cũng nên tránh sử dụng những thực phẩm cay, nóng, nhiều giàu mỡ, có tính lạnh và những đồ uống có gas, cồn. Lý do là vì những thực phẩm không chỉ gây tổn thương phầm viêm amidan quá phát mà nó còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe mỗi người.

Phòng tránh amidan quá phát

Để phòng amidan quá phát người bệnh cần chú ý những điểm sau:

• Chải răng ít nhất 2 lần/1 ngày, sau khi chải răng nên sử dụng thêm nước muối sinh lý súc họng,
• Đeo khẩu trang khi ra khỏi nhà,
• Sát khuẩn sau khi tiếp xúc với người, đồ vật, vết bẩn,…
• Hãy giữ ấm cơ thể khi thời tiết chuyển lạnh,
• Bổ sung những dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể để có sức đề kháng phòng tránh bệnh tật,
• Hạn chế sử dụng những thực phẩm có tính chất cay, nóng, lạnh, cứng và có gas,…
• Uống ít nhất 2 lít nước/ngày,
• Rèn luyện sức khỏe phù hợp với thể trạng mỗi người
• Xây dựng lối sống khoa học

Amidan quá phát là loại bệnh lý thường gặp đối ở những người có thể trạng yếu. Bệnh có thể tái phát nhiều lần nếu người bệnh không chăm sóc cơ thể kỹ. Ngoài gây ảnh hưởng đến sức khỏe thì nó còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, khi phát hiện tình trạng đau họng kéo dài người bệnh cần nhanh chóng tiến hành điều trị, tránh tình trạng biến chứng nguy hiểm.

Gợi ý xem thêm:

• Cắt amidan bằng phương pháp nào tốt nhất? [GÓC CHUYÊN GIA]