Viêm Mũi Dị Ứng Mãn Tính: Triệu Chứng Và Cách Kiểm Soát

Viêm mũi dị ứng mãn tính là một trong những bệnh lý hô hấp phổ biến, đặc biệt ở những người có cơ địa dị ứng. Tình trạng này xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mức với các tác nhân gây dị ứng từ môi trường như phấn hoa, bụi bẩn, lông thú cưng, kéo dài trong nhiều tuần hoặc tái phát liên tục. Viêm mũi dị ứng mãn tính không chỉ gây khó chịu với các triệu chứng như ngạt mũi, chảy nước mũi, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát kịp thời.

Viêm mũi dị ứng mãn tính là gì?

Viêm mũi dị ứng mãn tính là tình trạng viêm nhiễm niêm mạc mũi kéo dài, thường do sự phản ứng quá mức của hệ miễn dịch đối với các tác nhân gây dị ứng từ môi trường như phấn hoa, bụi, lông thú cưng hoặc nấm mốc. Tình trạng này xảy ra khi các triệu chứng viêm mũi dị ứng xuất hiện thường xuyên và kéo dài, thường hơn 4 tuần liên tục hoặc tái phát nhiều lần trong năm.

Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng mãn tính

Viêm mũi dị ứng mãn tính xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mức với các chất gây dị ứng trong thời gian dài. Tình trạng này là hậu quả của viêm nhiễm kéo dài, khiến niêm mạc mũi bị kích thích và viêm liên tục. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ra viêm mũi dị ứng mãn tính:

• Dị ứng với các tác nhân môi trường, chẳng hạn như phấn hoa, bụi nhà, mạt bụi, nấm mốc, lông, vảy da thú cưng,…
• Yếu tố di truyền đóng vai trò lớn trong việc phát triển bệnh viêm mũi dị ứng. Những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, hen suyễn hoặc viêm da dị ứng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Tiếp xúc liên tục với các chất kích thích như khói thuốc lá, khói công nghiệp hoặc hóa chất độc hại có thể gây kích thích và làm tổn thương niêm mạc mũi khi tiếp xúc lâu dài, gây ra tình trạng viêm mãn tính.
• Ô nhiễm không khí trong các khu vực đô thị, nơi có nhiều xe cộ hoặc nhà máy, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các hạt bụi và hóa chất có trong không khí. Điều này gây kích thích niêm mạc mũi và dẫn đến viêm nhiễm kéo dài.
• Sự thay đổi thời tiết nhanh chóng từ nóng sang lạnh hoặc độ ẩm không ổn định có thể làm tăng nhạy cảm của niêm mạc mũi, khiến người bệnh dễ bị kích thích và viêm mãn tính.
• Các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp như cảm cúm, viêm xoang hoặc viêm họng có thể gây ra viêm mũi mãn tính nếu không được điều trị đúng cách. Vi khuẩn và virus gây bệnh làm niêm mạc mũi bị tổn thương lâu dài, dẫn đến viêm nhiễm kéo dài.
• Người có hệ miễn dịch yếu hoặc đang mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), dễ bị viêm mũi dị ứng mãn tính do cơ thể không đủ sức chống lại các tác nhân gây bệnh.

Triệu chứng của viêm mũi dị ứng mãn tính

Viêm mũi dị ứng mãn tính có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các triệu chứng bao gồm:

• Ngạt mũi kéo dài: Đây là một trong những triệu chứng điển hình của viêm mũi dị ứng mãn tính. Người bệnh thường cảm thấy tắc nghẽn ở mũi, gây khó thở qua đường mũi, buộc họ phải thở bằng miệng. Tình trạng này có thể diễn ra cả ngày và đêm, khiến giấc ngủ bị gián đoạn.
• Chảy nước mũi: Nước mũi thường trong suốt và chảy ra liên tục. Triệu chứng này xuất hiện khi mũi phản ứng với các chất gây dị ứng từ môi trường, khiến niêm mạc mũi tiết ra dịch mũi để “loại bỏ” các tác nhân kích thích.

• Ngứa mũi và hắt hơi liên tục: Viêm mũi dị ứng mãn tính thường gây cảm giác ngứa râm ran ở mũi, làm người bệnh phải hắt hơi nhiều lần. Triệu chứng này thường tăng nặng khi tiếp xúc với phấn hoa, lông thú cưng, bụi hoặc các tác nhân dị ứng khác.
• Đau và cảm giác áp lực ở vùng mặt: Người bị viêm mũi dị ứng mãn tính có thể cảm thấy đau đầu hoặc căng áp ở vùng trán, má hoặc sau mắt. Triệu chứng này xuất phát từ sự tắc nghẽn trong các xoang.
• Giảm khứu giác: Do tình trạng tắc nghẽn và viêm kéo dài ở niêm mạc mũi, người bệnh có thể giảm hoặc mất khả năng ngửi.
• Ho khan hoặc ho do dịch mũi chảy xuống họng: Viêm mũi dị ứng mãn tính có thể khiến dịch mũi chảy ngược xuống họng, kích thích niêm mạc họng và gây ra ho, thường là ho khan.
• Mệt mỏi và suy giảm khả năng tập trung: Các triệu chứng kéo dài và cảm giác khó chịu ở vùng mũi có thể làm người bệnh cảm thấy mệt mỏi, khó tập trung và suy giảm năng suất làm việc.
• Đau họng hoặc khàn giọng: Do thở bằng miệng thường xuyên hoặc do dịch mũi chảy xuống họng, người bệnh có thể gặp đau họng hoặc khàn tiếng.

Viêm mũi dị ứng mãn tính có nguy hiểm không?

Viêm mũi dị ứng mạn tính tuy không trực tiếp gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được điều trị và kiểm soát tốt. Nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Biến chứng có thể xảy ra

• Viêm xoang: Viêm mũi dị ứng mãn tính làm tăng nguy cơ viêm xoang do tắc nghẽn đường thở và ứ đọng dịch nhầy trong xoang.
• Viêm tai giữa: Tình trạng nghẹt mũi kéo dài có thể gây tắc vòi nhĩ, dẫn đến viêm tai giữa, đặc biệt ở trẻ em.
• Polyp mũi: Tình trạng viêm nhiễm mãn tính có thể kích thích sự phát triển của polyp mũi, gây nghẹt mũi và giảm khứu giác.
• Hen suyễn: Viêm mũi dị ứng mãn tính có thể làm tăng nguy cơ hoặc làm nặng thêm các triệu chứng hen suyễn.
• Rối loạn giấc ngủ: Nghẹt mũi và khó thở vào ban đêm có thể gây rối loạn giấc ngủ, dẫn đến mệt mỏi, buồn ngủ và giảm tập trung vào ban ngày.
• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy nước mũi, hắt hơi,… Từ đó có thể gây khó chịu, ảnh hưởng đến công việc, học tập và các hoạt động hàng ngày.

Ngoài ra, viêm mũi dị ứng mãn tính còn có thể gây ra một số vấn đề khác:

• Giảm hiệu suất làm việc và học tập: Do mệt mỏi, buồn ngủ và khó tập trung.
• Tự ti về ngoại hình: Chảy nước mũi, hắt hơi liên tục có thể khiến người bệnh cảm thấy xấu hổ và tự ti.
• Trầm cảm, lo âu: Các triệu chứng kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống có thể gây ra các vấn đề tâm lý như trầm cảm và lo âu.

Cách điều trị viêm mũi dị ứng mãn tính

Điều trị viêm mũi dị ứng mãn tính tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng, loại bỏ các tác nhân gây dị ứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các phương pháp điều trị viêm mũi dị ứng ở giai đoạn mãn tính thường được áp dụng:

Sử dụng thuốc điều trị

• Thuốc kháng histamin: Các loại thuốc như Cetirizine, Loratadine hoặc Fexofenadine giúp giảm triệu chứng ngứa mũi, chảy nước mũi và hắt hơi bằng cách ngăn chặn tác động của histamin – một chất gây dị ứng được cơ thể tiết ra.
• Thuốc xịt mũi chứa corticosteroid: Các loại thuốc như Fluticasone, Budesonide hoặc Mometasone có tác dụng giảm viêm, giảm ngạt mũi, chảy nước mũi và ngứa mũi. Đây là phương pháp điều trị chính cho viêm mũi dị ứng mãn tính.
• Thuốc co mạch mũi: Thuốc xịt mũi chứa chất co mạch như oxymetazoline có thể giúp giảm ngạt mũi nhanh chóng. Tuy nhiên, cần thận trọng khi sử dụng quá 3 – 5 ngày, vì có thể gây hiện tượng phụ thuộc hoặc ngạt mũi tái phát.
• Thuốc kháng leukotriene: Thuốc như Montelukast có thể được sử dụng để giảm viêm và ngăn ngừa triệu chứng dị ứng ở một số người.

Liệu pháp miễn dịch (immunotherapy)

• Tiêm phòng dị ứng: Nếu các loại thuốc không có hiệu quả hoặc bệnh tái phát nhiều lần, liệu pháp miễn dịch có thể là lựa chọn. Quá trình này bao gồm việc tiêm các chất gây dị ứng với liều lượng nhỏ vào cơ thể để tạo ra sự dung nạp dần dần. Liệu pháp này kéo dài vài năm và có thể giúp giảm triệu chứng hoặc ngăn ngừa bệnh.
• Miếng dán hoặc thuốc ngậm miễn dịch: Đối với những người không muốn tiêm, miếng dán hoặc thuốc ngậm dưới lưỡi chứa chất gây dị ứng cũng có thể giúp tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể.

Các phương pháp hỗ trợ khác

• Súc miệng và xịt mũi bằng nước muối sinh lý: Nước muối sinh lý giúp làm sạch khoang mũi và loại bỏ các chất gây dị ứng.
• Tắm nước ấm và xông mũi: Xông hơi với nước ấm giúp làm thông thoáng đường hô hấp và giảm triệu chứng ngạt mũi.

Phẫu thuật (trong trường hợp đặc biệt)

Nếu viêm mũi dị ứng mãn tính kết hợp với viêm xoang mãn tính, polyp mũi hoặc các bất thường cấu trúc khác như vẹo vách ngăn mũi, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để cải thiện tình trạng tắc nghẽn mũi.

Cách phòng ngừa bệnh

Phòng ngừa viêm mũi dị ứng mãn tính là một bước quan trọng để giảm thiểu triệu chứng và ngăn ngừa bệnh tái phát. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa viêm mũi dị ứng chuyển qua giai đoạn mãn tính hiệu quả:

Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng

• Hạn chế phấn hoa và bụi: Vào những ngày có lượng phấn hoa cao, nên tránh ra ngoài, đặc biệt vào sáng sớm khi lượng phấn hoa trong không khí cao nhất.
• Kiểm soát bụi nhà: Sử dụng chăn ga gối đệm không bắt bụi và thường xuyên giặt giũ đồ dùng cá nhân bằng nước nóng. Loại bỏ các vật dụng dễ bám bụi như thảm, rèm cửa.
• Hạn chế tiếp xúc với lông thú cưng: Nếu dị ứng với lông thú, hạn chế nuôi thú cưng trong nhà, đặc biệt là phòng ngủ. Nếu có thể, giữ thú cưng ngoài nhà và thường xuyên tắm rửa cho chúng.
• Tránh nấm mốc: Đảm bảo nhà cửa thông thoáng, tránh ẩm ướt và sử dụng các sản phẩm chống nấm mốc nếu cần thiết.

Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống

• Rửa tay và vệ sinh mũi: Sau khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng hoặc trở về nhà từ bên ngoài, rửa tay kỹ lưỡng và sử dụng nước muối sinh lý để vệ sinh mũi.
• Sử dụng máy lọc không khí: Việc dùng máy lọc không khí có thể giúp loại bỏ các hạt bụi, phấn hoa, lông thú cưng và các chất gây dị ứng khác trong nhà.
• Giữ nhà cửa sạch sẽ: Hút bụi thường xuyên và lau sạch các bề mặt trong nhà. Nên sử dụng máy hút bụi có bộ lọc HEPA để loại bỏ hiệu quả các hạt nhỏ.

Tăng cường hệ miễn dịch

• Ăn uống lành mạnh: Bổ sung nhiều vitamin, khoáng chất từ rau củ, trái cây để giúp cơ thể tăng cường hệ miễn dịch và khả năng chống lại dị ứng.
• Tập thể dục thường xuyên: Việc tập thể dục đều đặn giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và hệ miễn dịch, giúp cơ thể thích nghi tốt hơn với các yếu tố gây dị ứng.

Kiểm soát môi trường sống

• Sử dụng điều hòa và máy tạo độ ẩm hợp lý: Sử dụng điều hòa không khí có bộ lọc khí để giữ cho không gian trong lành và thoáng mát. Đồng thời, sử dụng máy tạo độ ẩm để duy trì độ ẩm thích hợp cho mũi không bị khô.
• Đóng cửa sổ vào những ngày có nhiều phấn hoa: Để ngăn phấn hoa xâm nhập vào nhà, hãy giữ cửa sổ đóng vào mùa xuân và mùa thu, đặc biệt khi lượng phấn hoa cao.

Kiểm soát bệnh lý nền

• Điều trị dứt điểm các bệnh lý hô hấp khác: Viêm xoang, hen suyễn hoặc viêm họng mãn tính cần được điều trị triệt để để tránh làm trầm trọng hơn tình trạng viêm mũi dị ứng.
• Tuân thủ điều trị viêm mũi dị ứng: Nếu đã được bác sĩ kê đơn thuốc xịt mũi hoặc kháng histamin, nên sử dụng đúng cách và theo chỉ định để kiểm soát triệu chứng.

Dùng thuốc phòng ngừa

• Thuốc kháng histamin trước mùa dị ứng: Nếu bạn biết mình dễ bị dị ứng vào một số thời điểm trong năm, hãy sử dụng thuốc kháng histamin trước khi triệu chứng bắt đầu, đặc biệt là vào mùa phấn hoa.
• Xịt mũi corticosteroid: Nếu bạn thường bị viêm mũi dị ứng, sử dụng thuốc xịt mũi chứa corticosteroid có thể giúp ngăn ngừa các đợt dị ứng tái phát và giữ cho niêm mạc mũi không bị viêm.

Viêm mũi dị ứng mãn tính có thể gây ra nhiều phiền toái trong cuộc sống hàng ngày, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người bệnh hiểu rõ nguyên nhân và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đúng cách. Việc tránh các tác nhân gây dị ứng, duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ sẽ giúp giảm thiểu triệu chứng và ngăn ngừa bệnh tái phát, cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Array