Sỏi Đường Mật Trong Gan

Sỏi đường mật trong gan là bệnh lý liên quan đến gan nghiêm trọng, có thể gây ra nhiều hậu quả nặng nề với sức khỏe. Biểu hiện thường thấy nhất của bệnh là vàng da. Việc nắm bắt nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị giúp người bệnh kịp thời áp dụng các biện pháp khắc phục.

Sỏi đường mật trong gan là gì?

Sỏi đường mật trong gan bệnh học được định nghĩa là những khối vật chất cứng với đủ hình dạng hình thành trong ống dẫn mật nhưng sau đó di chuyển vào bên trong lá gan. Thành pshần chính tạo nên những viên sỏi này thường là cholesterol và axit mật. Kích cỡ của chúng có thể từ 16 inch trở lên, nhưng cũng có khi sỏi tồn tại dưới dạng bùn.

Theo các thống kê y tế hàng năm, bệnh sỏi mật trong gan ở Việt Nam khiến hơn 90% trường hợp bị viêm nhiễm ống mật hoặc ống gan phải, trái. Tình trạng này cũng khiến chức năng đào thải độc tố trong cơ thể và hấp thu chất béo của gan bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Nguyên nhân sỏi đường mật trong gan

Sỏi đường mật trong gan phải, gan trái hình thành khi các hoạt chất hóa học thành phần trong túi mật bị mất cân bằng, ví dụ như cholesterol, axit dịch mật, canxi cacbonat, canxi bilirubinat,… Dựa vào hoạt chất hình thành nên sỏi mà các chuyên gia chia chúng thành hai loại chính:

• Sỏi đường mật cholesterol: Hình thành do cơ thể dư thừa cholesterol hấp thu từ các loại thực phẩm. Loại sỏi này phổ biến ở các quốc gia châu Âu và châu Mỹ như Hoa Kỳ, Anh, Pháp,..
• Sỏi đường mật sắc tố: Hình thành do dịch mật có chứa quá nhiều bilirubin. Dạng này phát triển phổ biến nhất ở Việt Nam, đặc biệt với các đối tượng bị các bệnh về gan, viêm nhiễm ống dẫn mật, rối loạn máu, hồng huyết cầu lưỡi liềm,..

Hiện nay, nguyên nhân chính xác của vấn đề mất cân bằng các thành phần hóa học trong dịch mật vẫn chưa rõ ràng. Các chuyên gia đặt ra nhiều giả thiết liên quan, trong đó những nhân tố nguy cơ phổ biến nhất là béo phì, ít vận động, bệnh gan, vi khuẩn gây hại cho mật và gan,…

Triệu chứng sỏi mật trong gan

Không giống như sỏi mật có thể phát triển âm thầm không triệu chứng, người bệnh sỏi đường mật ở gan có thể nhận thấy một số các dấu hiệu bất thường sau đây:

• Các cơn đau quặn bụng khó chịu: Các cơn đau quặn thắt thường tập trung vào vùng bụng trên, khu vực ngay bên trên lỗ rốn. Cơn đau có thể kéo dài trong nhiều giờ, tình trạng chỉ thuyên giảm khi người bệnh co người lại.
• Mắt và da có màu vàng nhợt: Đây là một trong các triệu chứng bên ngoài điển hình của vấn đề sỏi mật trong gan. Tình trạng này thường do sỏi chặn dòng chảy của dịch mật gây ra. Đi kèm với chứng vàng da, bệnh nhân còn có thể bị nước tiểu sẫm màu, phân nhạt,…
• Người mệt mỏi, sốt nhẹ: Hiện tượng mệt mỏi trong người cùng với thân nhiệt gia tăng là biểu hiện của viêm nhiễm tại ống gan và ống mật. Cơn sốt thường xảy ra đột ngột, kéo dài trong nhiều người và khiến miệng khô hơn.
• Các triệu chứng khác: Bên cạnh ba dấu hiệu phổ biến nói trên, bệnh nhân còn có thể bị buồn nôn, nôn mửa, đổ mồ hôi về đêm, sụt cân, ngứa ngáy, ăn không ngon,… Đây là những triệu chứng thường thấy ở bệnh sỏi túi mật cũng như nhiều bệnh sỏi tiết niệu nói chung.

Sỏi đường mật trong gan có nguy hiểm không?

Sỏi mật trong gan là bệnh lý liên quan đến gan rất nguy hiểm, vì nó có thể tiến triển thành các biến chứng nghiêm trọng như:

• Viêm nhiễm mô gan: Khi sỏi đường mật tắc nghẽn khiến dịch mật trong gan không thể di chuyển ra ngoài, tình trạng viêm nhiễm mô gan rất dễ xảy ra. Nếu kéo dài không điều trị, viêm nhiễm mô gan có thể dẫn đến phù nề gan, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động bài tiết của lá gan.
• Hàm lượng cholesterol trong máu tăng cao: Gan và mật vốn có nhiệm vụ hấp thu cholesterol, nhưng nếu sỏi khiến hai bộ phận này bị tổn thương, hàm lượng cholesterol trong máu sẽ gia tăng. Kết quả là người bệnh có thể mắc phải một số bệnh lý tim mạch, cao huyết áp, đái tháo đường,…
• Ung thư ống dẫn mật trong gan: Tuy ung thư đường mật có tỷ lệ xảy ra thấp, bệnh vẫn được coi là biến chứng nguy hiểm nhất của sỏi mật trong gan. Khi sỏi mật khiến đường mật bị tắc nghẽn, viêm hoặc để lại sẹo, các u nang có thể hình thành. Theo thời gian, u nang phát triển và tạo thành ung thư.

MỜI BẠN ĐỌC THAM KHẢO:

• Sỏi đường mật: Nguyên nhân, biến chứng và cách điều trị hiệu quả

Các hình thức chẩn đoán

Sau khi xem xét tổng thể các triệu chứng bên ngoài của người bệnh, các bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện thêm các xét nghiệm chuyên sâu để chẩn đoán chính xác tình trạng sỏi đường mật trong gan:

• Xét nghiệm máu: Nếu nguyên nhân gây ra sỏi đường mật là do hàm lượng bilirubin trong máu quá cao, các chuyên gia thường khuyến nghị thực hiện xét nghiệm máu. Bên cạnh đó, kết quả xét nghiệm máu còn giúp kiểm tra lượng bạch cầu, loại bỏ nguy cơ nhiễm trùng và sự gia tăng men gan.
• Siêu âm ổ bụng: Siêu âm là biện pháp sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh cụ thể bên trong ổ bụng, đặc biệt là lá gan. Kết quả siêu âm có thể giúp bác sĩ xác định vị trí sỏi đường mật hình thành và phát triển.
• Chụp CT ổ bụng: Bên cạnh phương pháp siêu âm, chụp cắt lớp vi tính CT scan ổ bụng cũng có thể giúp chuyên gia xác định sỏi bên trong đường mật ở gan.
• Chụp cộng hưởng từ mật tụy MRCP: Đây là kỹ thuật xét nghiệm tiên tiến, có thể hiển thị rõ nét hình ảnh chi tiết của đường mật, lá gan, túi mật và tuyến tụy. Kết quả cộng hưởng từ giúp các bác sĩ nhận định chính xác mức độ nghiêm trọng của sỏi và loại bỏ nguy cơ biến chứng.

Phương pháp điều trị sỏi đường mật trong gan

Từ kết quả chẩn đoán và tình trạng sức khỏe của người bệnh mà các bác sĩ sẽ tiến hành xây dựng phác đồ điều trị cụ thể. Dưới đây là những biện pháp khắc phục sỏi đường mật trong gan phổ biến nhất:

Phương pháp điều trị từ dân gian

Cách điều trị sỏi đường mật trong gan với thuốc Nam thường là những kinh nghiệm dân gian được đúc kết từ cha ông. Các bài thuốc thảo mộc chỉ thích hợp dùng hỗ trợ điều trị. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ trước khi sử dụng những biện pháp tại nhà này.

Bài thuốc trà bạc hà

Trong bạc hà có chứa một hàm lượng lớn tinh dầu có tác dụng giảm đau cũng như cải thiện hệ tiêu hóa hiệu quả. Sử dụng trà bạc hà thường xuyên có thể giúp người bệnh cải thiện đáng kể những triệu chứng khó chịu, đặc biệt là những cơn đau quặn thắt vùng bụng trên.

Nguyên liệu: Bạc hà tươi, nước ấm và mật ong

Cách thực hiện:

• Lá bạc hà rửa sạch, vò nát rồi cho vào cốc. Thêm nước và mật ong (liều lượng tùy theo khẩu vị), khuấy đều.
• Bệnh nhân nên dùng khi trà còn ấm, có thể sử dụng hàng ngày.

Nước ép táo

Táo có chứa nhiều vitamin và khoáng chất, đặc biệt là những hoạt chất chống oxy hóa mạnh có khả năng tiêu diệt các gốc tự do. Nhiều người cho rằng uống nước ép táo thường xuyên có thể giúp làm giảm đáng kể tình trạng đau bụng và ăn không ngon.

Nguyên liệu: Táo đỏ, rau cần tây, nước ấm.

Cách thực hiện:

• Táo và rau cần tây sơ chế và rửa sạch rồi cắt thành từng miếng nhỏ.
• Cho cả hai nguyên liệu vào máy xay sinh tố, thêm nước rồi nghiền nhuyễn. Lọc hỗn hợp qua rây hoặc vải xô để thu được nước cốt.
• Người bệnh có thể dùng mỗi ngày một ly nước ép táo.

Bài thuốc từ hoa atiso

Các hoạt chất hóa học có trong hoa atiso có khả năng kích thích sản xuất dịch mật, hỗ trợ chức năng gan và cải thiện hiệu quả các triệu chứng của sỏi đường mật trong gan. Đây cũng là cách chữa sỏi mật tại nhà mà nhiều người lựa chọn.

Nguyên liệu: Hoa atiso sấy khô, nước sôi.

Cách thực hiện:

• Hoa atiso sấy khô đem rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn rồi cho vào ấm sứ, đổ thêm nước sôi. Trà hoa atiso nên được hãm trong khoảng 7 phút.
• Người bệnh nên dùng trà khô còn ấm, sử dụng thay nước hàng ngày.

Phương pháp Tây y

Với những bệnh lý phức tạp có liên quan đến gan, mật, Tây y là biện pháp được ưu tiên hàng đầu. Ưu điểm thường thấy nhất của Tây y là hiệu quả nhanh chóng, tỷ lệ tái phát thấp. Tuy nhiên, chi phí điều trị có thể sẽ tốn kém, nhất là trong trường hợp bệnh nhân cần phải phẫu thuật loại bỏ sỏi.

• Sử dụng thuốc tan sỏi: Nếu sỏi đường mật ở mức độ nhẹ, sỏi không gây ra tắc nghẽn hay viêm nhiễm, thuốc tan sỏi có thể được kê đơn. Thuốc có tác dụng phá vỡ cấu trúc cholesterol trong sỏi và chỉ được sử dụng khi có chỉ định từ bác sĩ. Loại thuốc tan sỏi phổ biến nhất là ursodiol.
• Sử dụng thuốc giảm đau không steroids: Để cải thiện các cơn đau quặn thắt vùng bụng, bệnh nhân có thể sử dụng một số loại thuốc chống viêm không chứa steroid như acetaminophen, naproxen, ibuprofen,…
• Tán sỏi ngoài da nhờ sóng âm: Nếu các loại thuốc không thể phát huy tác dụng, tán sỏi ngoài da có thể được chỉ định. Phương pháp này sử dụng sóng âm cường độ cao để phá vỡ viên sỏi rồi đào thải vụn qua đường tiết niệu. Tuy nhiên, biện pháp chỉ thích hợp với trường hợp sỏi hình thành ít và không có biến chứng viêm nhiễm xảy ra.
• Phẫu thuật lấy sỏi: Phẫu thuật xâm lấn được chỉ định trong trường hợp sỏi gây tắc nghẽn và có số lượng lớn. Loại bỏ hoàn toàn sỏi còn giúp phòng tránh nguy cơ biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Hiện nay, phẫu thuật loại bỏ sỏi đường mật trong gan gồm hai loại: Nội soi ổ bụng và mổ hở.

Bị sỏi đường mật trong gan nên ăn gì, kiêng gì?

Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cũng cần phải chú ý đến các loại thực phẩm tiêu thụ hàng ngày. Bởi vì việc dư thừa cholesterol là một trong những tác nhân chính có thể dẫn đến việc hình thành sỏi mật trong gan.

Cần lưu ý rằng, sỏi túi mật nên ăn gì, kiêng gì cần tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ. Dưới đây là danh sách thực phẩm người bệnh nên ăn cũng như nên kiêng theo khuyến nghị từ chuyên gia:

• Các loại thực phẩm nên tăng cường: Các thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt; các thực phẩm giàu protein như thịt cá, các loại đậu, các loại hạt; Các loại sữa không đường, trà thảo mộc, nước lọc.
• Các loại thực phẩm nên hạn chế: Các loại thức ăn chứa nhiều đường tinh luyện như đồ hộp, mứt, bánh ngọt, kem tươi; Các loại thực phẩm có hàm lượng chất béo cao như thịt mỡ, nội tạng động vật, dầu động vật, đồ chiên rán; Các loại đồ uống chứa cồn như rượu bia. 

Phòng tránh sỏi mật trong gan

Để phòng tránh sỏi đường mật ở gan, bạn nên chú ý những vấn đề dưới đây:

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Thừa cân, béo phì có thể khiến nguy cơ sỏi đường mật trong gan gia tăng cao, nhất là ở nữ giới. Chính vì vậy, các chuyên gia khuyến khích mọi người nên duy trì cân nặng hợp lý bằng cách xây dựng chế độ ăn uống khỏe mạnh, hạn chế thức khuya và tăng cường vận động
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng: Như đã nói ở trên, thực phẩm và dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng tránh bệnh sỏi mật ở gan. Bạn nên tăng cường bổ sung thêm rau xanh, trái cây, các loại thịt trắng (ức gà, cá biển, cá nước ngọt) và hạn chế dầu mỡ trong bữa ăn hàng ngày.
• Luyện tập thể thao thường xuyên: Ít vận động không chỉ dẫn đến béo phì mà còn làm trì trệ quá trình trao đổi chất của cơ thể. Vì vậy, bạn cần luyện tập thể thao thường xuyên hơn, tối thiểu là 30 phút/ngày/tuần. Bạn có thể lựa chọn môn thể thao tùy theo sở thích, ví dụ như cầu lông, bóng đã, đạp xe, đi bộ,…

Bệnh sỏi đường mật trong gan có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực với sức khỏe. Vì vậy, ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường như đau bụng kéo dài, vàng da, nước tiểu thay đổi,… người bệnh nên dành thời gian đi thăm khám sớm tại bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị.